Door chemische en genetische eigenschappen van hout met elkaar te combineren kan de oorsprong van tropisch hardhout veel nauwkeuriger worden bepaald. En dat is handig, want die precisie is nodig om illegale houthandel op te sporen.
Dat is de belangrijkste uitkomst van een onderzoek door Wageningen University & Research in samenwerking met internationale partners. De resultaten zijn gepubliceerd in Nature Communications Earth & Environment. De onderzoekers bepaalden de chemische en genetische eigenschappen van bijna 250 bomen uit Centraal-Afrika. Zo konden ze de oorsprong van die bomen met 94 procent zekerheid schatten met een straal van 100 kilometer.
Illegale houthandel en nieuwe wetgeving
Illegale houthandel is een wijdverspreide en winstgevende vorm van criminaliteit. Dit gebeurt vaak door het vervalsen van herkomstdocumenten. In verschillende Afrikaanse landen in het Congobekken wordt naar schatting 90 procent van het uitgevoerde hout illegaal verhandeld.
Om deze fraude tegen te gaan heeft de Europese Unie de Europese Ontbossingsverordening aangenomen. Deze wetgeving verplicht houthandelaren vanaf eind 2025 of 2026 om aan te tonen dat hun hout legaal is verkregen en niet afkomstig is uit recent ontboste gebieden.
“Deze wetgeving vereist dat de exacte herkomst van hout wordt gemeld als het op de Europese markt komt”, vertelt onderzoeker Laura Boeschoten. “Maar vanwege veelvuldige fraude moeten de autoriteiten de herkomst ook onafhankelijk kunnen verifiëren, bijvoorbeeld door het analyseren van houteigenschappen. Ons onderzoek laat zien dat die verificatie heel nauwkeurig kan zijn als je verschillende houteigenschappen combineert.”
Blinde vlekken
Het team onderzocht de Afrikaanse houtsoort Azobé, die in Nederland onder andere wordt gebruikt bij de bouw van waterwerken. Ze maten concentraties van een groot aantal chemische elementen in het hout, zoals magnesium en calcium. Die waarden worden bepaald door het bodemtype waar een boom in groeit. Ze maten ook chemische houtkenmerken, die iets zeggen over het regionale klimaat. Als laatste onderzochten ze genetische eigenschappen. Deze verschillen meer van elkaar, naarmate bomen verder van elkaar vandaan staan.
Met deze eigenschappen schatte het team de oorsprong van het hout. Op basis van een van de drie technieken was de kans slechts 50 tot 80 procent dat die binnen de juiste oorsprong lag. Een combinatie van de technieken verhoogde de kans op een juiste schatting tot wel 94 procent.
Onderzoeker Barbara Rocha Venâcio Meyer-Sand legt uit: “Sommige houteigenschappen worden bepaald door omstandigheden die alleen op grote afstand van elkaar verschillen. Andere verschillen juist meer tussen bomen die dicht bij elkaar staan. Door te combineren, wordt de blinde vlek van één techniek opgevangen door de andere twee technieken.”
Samenwerking
Het combineren van de technieken voor herkomstbepaling staat nog wel in de kinderschoenen. Onderzoeker Pieter Zuidema vertelt: “De afgelopen decennia zijn onderzoekers vooral bezig geweest hun eigen techniek te ontwikkelen en promoten. Wij pakken het anders aan: we vergelijken en combineren ze. Dat combineren is natuurlijk kostbaar en zal in de praktijk alleen gebruikt worden voor heel waardevolle houtsoorten of bij een zeer hoog risico op illegaliteit.”
De studie is het resultaat van een intensieve samenwerking met onderzoekers in het Congobekken, zo stelt Rocha Venâcio Meyer-Sand. “We hebben hen getraind, gezamenlijke veldstudies uitgevoerd en veel verantwoordelijkheden gedeeld. Deze resultaten hebben we echt samen behaald.”
