Dit is de derde grote ijsberg die in de afgelopen vier jaar in hetzelfde gebied het levenslicht zag.
De ondertussen befaamde Brunt-ijsplaat ligt aan de noordwestkust van Antarctica. Deze ijsplaat bestaat uit een 150 meter dikke laag ijs die op het water drijft. Ondanks de dikte van het ijs, tonen satellietbeelden al jaren aan dat er grote scheuren in de ijsplaat ontstaan. Wanneer deze scheuren elkaar kruisen, kan dit leiden tot het afbreken van een ijsberg. En dat is precies wat er nu – wederom – is gebeurd.
A-83
De betreffende nieuwe ijsberg is met een grootte van 380 km2 net ietsje kleiner dan Vlieland. Het brak af nadat er enkele weken geleden plotseling een scheur in de Brunt-ijsplaat verscheen. Uiteindelijk kwam de ijsberg, die naar verwachting A-83 zal worden genoemd, in de vroege ochtend van maandag 20 mei los en dobbert nu op eigen houtje rond.
De scheur
Dat A-83 nu het levenslicht heeft gezien, komt dus niet geheel als een verrassing. Onderzoekers waren al getuige van de totstandkoming van een 14 kilometer lange scheur die haaks stond op de al bestaande Halloween Crack. Bovendien weten wetenschappers al langer dan het ijs nabij de McDonald Ice Rumples verzwakt. “We zaten eigenlijk al op de afkalving van deze nieuwe ijsberg te wachten sinds de Halloween Crack acht jaar geleden verscheen,” stelt glacioloog Oliver Marsh, die de afkalving als eerste met GPS-apparatuur detecteerde. “Hierdoor is de ijsplaat nu kleiner dan ooit sinds we begonnen met meten.”
Vlieg in deze video mee over de Halloween Crack.
Klimaatverandering
A-83 is de derde grote ijsberg die in de afgelopen vier jaar in dit gebied is ontstaan, ongeveer tien jaar nadat wetenschappers van de British Antarctic Survey (BAS) voor het eerst grote scheuren in het ijs opmerkten. Overigens vermoedt men niet dat de afkalving verband houdt met klimaatverandering. “Dat ijsplaten ijsbergen voortbrengen, is vrij normaal,” onderstreept Marsh. “Wel kan het de vorm van de betreffende ijsplaat flink veranderen en zelfs invloed hebben op de lokale oceaancirculatie. We zullen de ijsplaat dan ook nauwlettend in de gaten blijven houden, mede om ervoor te zorgen dat onze wetenschappelijke werkzaamheden bij het Halley Research Station kunnen doorgaan.”
Halley Research Station
Inderdaad, want op de Brunt-ijsplaat is het onderzoeksstation Halley Research Station gevestigd. Vanwege de toenemende scheuren in de ijsplaat werd dit station in 2016 verplaatst naar een veiligere plek, zo’n 23 kilometer verderop. En sinds 2017 worden er alleen tijdens de Antarctische zomer, van november tot maart, medewerkers naar het station gestuurd. Onderzoekers houden de situatie dan ook goed in de gaten. Al lijkt het er niet op dat de recente afkalving veel impact zal hebben. Volgens BAS-glaciologen is de regio waar het onderzoeksstation zich bevindt niet veel veranderd sinds de laatste keer dat er een stuk ijs afbrak. Ze gaan er dan ook niet van uit dat deze nieuwe gebeurtenis veel effect zal hebben.
Niet helemaal gerust
Hoewel het Halley Research Station momenteel veilig lijkt en ook klimaatverandering geen directe rol bij de vorming van A-83 speelt, zijn onderzoekers er toch niet helemaal gerust op. “De ijsplaten op Antarctica groeien langzaam door het aanvoeren van ijs en krimpen af en toe door het afbreken van ijsbergen,” legt Adrian Luckman uit, een professor aan de Swansea University die Antarctische ijsplateaus bestudeert. “De balans tussen deze twee processen bepaalt hoe goed ijs op het land wordt vastgehouden. Het is dus zorgwekkend dat zelfs in dit koude deel van Antarctica de afgelopen 3 à 4 jaar drie grote ijsbergen zijn afgebroken.”
Onderzoek gaat dan ook onverminderd door. In 2023 en 2024 verzamelden wetenschappers al met succes ijskernen en geofysische gegevens van de Brunt-ijsplaat. Dit deden ze om hun modellering van het afkalvingsproces te verbeteren. Hierdoor breiden ze hun kennis van wat er zich op en rond de ijsplaat afspeelt, verder uit. “Het onderzoek op deze ijsplaat levert waardevolle gegevens op die ons helpen het afkalvingsproces te begrijpen en om te voorspellen hoe deze belangrijke ijsmassa’s zich in de toekomst zullen ontwikkelen,” besluit Luckman.
