Nieuw onderzoek wijst uit dat de genetische diversiteit onder ijsberen op Spitsbergen in 20 jaar tijd met 3 tot 10 procent is afgenomen.
Dat schrijven onderzoekers in het blad Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences. “Het is een substantiële afname,” zo concludeert onderzoeker Simo Maduna in gesprek met Scientias.nl.
Klimaatverandering
En alles wijst erop dat deze te herleiden is naar het verlies aan zee-ijs rond Spitsbergen. “Spitsbergen ondergaat grote veranderingen,” aldus Maduna. Met name de westkust (oftewel het meest westelijke eiland dat de eilandengroep rijk is, red.) noteert een grote afname van zee-ijs. In vier decennia hebben de door klimaatverandering ingegeven veranderingen in de interactie tussen de lucht, het ijs en de oceaan geleid tot een snel verlies aan zee-ijs en meer drijfijs (losse stukken ijs die door wind en zeestromingen worden meegevoerd, red.). En dat is een enorme uitdaging voor soorten die van dat ijs afhankelijk zijn, zoals de ijsbeer.”
Probleem
Dat het smeltende zee-ijs een probleem is voor de ijsbeer is niet nieuw. IJsberen gebruiken het zee-ijs om te jagen. En wanneer het ijs smelt, wordt het voor de dieren lastiger om aan (voldoende) voedsel te komen. Maar het verdwijnen van het zee-ijs zorgt er ook voor dat het leefgebied van de ijsbeer gefragmenteerd raakt en populaties geïsoleerd raken. Waar ze elkaar eerder via het zee-ijs konden bereiken, lukt dat door het smelten van het zee-ijs steeds minder goed. En dat zien we nu al terug in hun DNA, zo stellen Maduna en collega’s.
Het onderzoek
De onderzoekers bogen zich over korte stukjes DNA van 626 ijsberen die in vier verschillende gebieden leefden en moeten concluderen dat in twintig jaar tijd de genetische diversiteit in deze gebieden met 3 tot 10 procent is afgenomen. Het is alarmerend. “IJsberen worden al gekenmerkt door een beperkte genetische diversiteit,” merkt Maduna op. “En we waren erg verrast dat we zulk overtuigend bewijs voor een verlies aan genetische diversiteit en gene flow (uitwisseling van genetisch materiaal tussen verschillende populaties, red.) vonden in slechts twintig jaar tijd.”
Gevolgen
De afname in genetische diversiteit – die in feite dus te herleiden is naar inteelt – kan verstrekkende gevolgen hebben. “Het verlies aan genetische diversiteit en de te verwachten inteeltdepressie (verminderde biologische fitheid ten gevolge van inteelt, red.) kan de overlevingskansen van deze iconische soort verkleinen.”
Gevreesd wordt dat de ijsbeer – ingegeven door het verdwijnen van nog meer zee-ijs – in de toekomst nog meer nadelige genetische veranderingen ondergaat. Maar dat hoeft niet, zo benadrukt Maduna. Als we ons inzetten voor het beperken van de opwarming van de aarde, is er nog hoop dat verdere afname van de genetische diversiteit voorkomen kan worden. Tegelijkertijd ziet het er wanneer we niets doen, slecht uit voor de ijsberen. “Als de soort het al redt, zal deze in dat geval in de toekomst waarschijnlijk alleen nog te vinden zijn in dierentuinen of deel uitmaken van heel kleine en gefragmenteerde op het land levende populaties.”
