Een nieuwe studie suggereert dat jezelf onderdompelen in ijskoud water misschien toch minder gezondheidsvoordelen heeft dan gedacht.
Steeds meer mensen vinden het heerlijk om in plaats van een warme douche, een koude te nemen, kopje onder te gaan in een ijzig dompelbad of om ’s winters een duik te nemen in de zee. Niet alleen zou dit verfrissend werken en een adrenaline boost opleveren, het zou ook nog eens een tal van gezondheidsvoordelen met zich meebrengen. In een nieuwe studie namen onderzoekers die aanname nauwgezet onder de loep. Want klopt dat eigenlijk wel?
Gezondheidsvoordelen
Volgens liefhebbers bestaan er genoeg redenen waarom het nemen van een koud bad gezond voor je zou zijn. Denk onder andere aan een sterker immuunsysteem, een betere mentale gezondheid en een verhoogd libido. Maar toch zijn veel van de geopperde voordelen niet wetenschappelijk onderbouwd. “Het idee dat het nemen van een ijsbad goed voor je is, is gedeeltelijk gebaseerd op de positieve subjectieve evaluatie van de mensen die dit al vele jaren doen,” vertelt onderzoeker James Mercer in een interview met Scientias.nl.
Onderzoek
Dat wil niet zeggen dat er nog nooit onderzoek naar gedaan is. De vraag is echter of er een daadwerkelijk causaal verband bestaat tussen het nemen van een ijskoud bad en een verbeterde gezondheid. Om dat te bestuderen, analyseerde Mercer samen met zijn collega’s 104 studies naar ijsbaden en brachten de effecten ervan in kaart. De onderzoekers komen tot de conclusie dat veel van de onderzoeken slechts kleine aantallen deelnemers betrof – vaak van hetzelfde geslacht – en dat er veel verschillen in watertemperatuur en zoutsamenstelling bestonden. “Veel van de studies hebben significante effecten aangetoond van onderdompeling in koud water op verschillende fysiologische en biochemische parameters,” zegt Mercer. “Maar of deze wel of niet gunstig zijn voor de gezondheid, is heel moeilijk in te schatten.”
Lichaamsvet verminderen
De onderzoekers komen tot de ontdekking dat van de vele genoemde gezondheidsvoordelen, er in ieder geval één wél wetenschappelijk onderbouwd kan worden. Zo stelt het team dat een ijskoude duik inderdaad ‘slecht’ lichaamsvet bij mannen vermindert en het risico op aandoeningen zoals diabetes kan verkleinen. Kortom, het nemen van een ijsbad is een effectieve methode om zwaarlijvigheid aan te pakken. “Er is steeds meer bewijs dat regelmatig zwemmen in koud water de productie van ‘bruin’ vet stimuleert,” legt Mercer desgevraagd uit. “Bruin vet gebruikt namelijk graag vrije vetzuren als energiebron. De circulerende vetten worden normaal gesproken opgeslagen in witte vetcellen – waardoor je dikker wordt. Maar in plaats daarvan worden ze door de bruine vetcellen opgebruikt om extra warmte te produceren wanneer je lichaamstemperatuur vanwege het ijskoude water begint te dalen.”
Ons lichaam bevat zowel bruin als wit vet, zo vertelt de Hartstichting. Wit vet is ongezond. Daar hebben we te veel van als we te zwaar zijn. Maar bruin vet is juist gezond. Het zet namelijk energie, opgeslagen in suikers en vetten, om in warmte. En als extra bonus verbrandt het ook nog eens het overtollige vet in ons lichaam.
Daarnaast blijkt dat door de blootstelling aan koud water de productie van adiponectine (een eiwithormoon) wordt opgeschroefd. En dat is voordelig. Dit hormoon speelt namelijk een sleutelrol bij de bescherming tegen insulineresistentie, diabetes en andere ziekten. “Lage niveaus van adiponectine worden in verband gebracht met verschillende aandoeningen, waaronder obesitas, diabetes type 2 en aderverkalking,” legt Mercer uit. “Maar blootstelling aan koud water bevordert de productie van dit hormoon en kan dus als zodanig worden gezien als een positief gezondheidseffect.”
Hoe gezond is een ijsbad?
Kortom, doordat ijsbaden afrekenen met slecht lichaamsvet, kan het helpen overgewicht te behandelen. Maar verdere gezondheidsvoordelen zijn volgens de onderzoekers onduidelijk: er bestaat geen overtuigend bewijs dat het zwemmen in koud water daadwerkelijk andere gezondheidsvoordelen heeft. “Op basis van onze resultaten zijn veel van de geclaimde gezondheidsvoordelen mogelijk niet causaal,” concludeert Mercer. “In plaats daarvan kunnen ze worden verklaard door andere factoren, waaronder de vaak actieve levensstijl van koudwaterzwemmers, sociale interacties en een positieve instelling.”
Meer onderzoek is nodig
Mercer benadrukt dat meer onderzoek nodig is om voor eens en altijd helder te krijgen in hoeverre blootstelling aan koud water gunstige gezondheidseffecten heeft. “Op dit moment bestaat er simpelweg een gebrek aan gedegen wetenschappelijk onderzoek,” zegt hij. “We hebben meer wetenschappelijk bewijs nodig. Het bewijs dat we tot nu toe hebben suggereert dat er misschien enkele positieve gezondheidsaspecten zijn. Maar zonder verder sluitend onderzoek zal het toch onderwerp van discussie blijven.”
Negatieve kanten
Meer gedegen onderzoek is ook belangrijk gezien de opkomende populariteit van het nemen van ijsbaden. Bovendien kleven er ook nadelen aan. “Men moet zich ook bewust zijn van de mogelijk negatieve effecten,” onderstreept Mercer. “Vooral voor degenen die het niet gewend zijn of mensen met onderliggende gezondheidsproblemen, denk aan mensen met hartaandoeningen.” Dat komt omdat onderdompeling in koud water een grote impact op het lichaam heeft en een schokreactie veroorzaakt, waaronder een verhoogde hartslag. Daarnaast loop je het risico op onderkoeling. En dat zijn gevaren waar men zich bewust van moet zijn, aldus Mercer.
Of Mercer het nemen van een ijsbad al met al aanraadt? “Het is aan de lezer om dat voor zichzelf te beslissen,” zegt hij. “Zolang mensen gezond zijn, geen onderliggende medische aandoeningen hebben, voorzichtig beginnen en zich bewust zijn van de mogelijke negatieve gevolgen, kunnen ze het natuurlijk eens proberen. Wel is het waarschijnlijk goed om het in het begin niet alleen te doen, maar om je aan te sluiten bij anderen die meer ervaring hebben.”
