Als je aan een nederzetting van Neanderthalers denkt, zie je waarschijnlijk een centraal kampvuur voor je waar willekeurig objecten omheen liggen gestrooid. Wetenschappers hebben nu ontdekt dat dát beeld waarschijnlijk niks met de werkelijkheid te maken heeft.
Jarenlang waren wetenschappers het erover eens: het vermogen om een ruimte te structureren is uitsluitend gereserveerd voor de Homo sapien. Een nieuw onderzoek trekt die overtuiging nu in twijfel. Voor het onderzoek zijn de wetenschappers naar het gebied nabij Riparo Bombrini getrokken; een eeuwenoude schuilplaats in de Italiaanse rotsen. In de grond kunnen hier resten gevonden worden van mensen die daar – vele eeuwen geleden – hebben gewoond. Wat Riparo Bombrini echter nog bijzonderder maakt is dat, in de diepere lagen, er ook resten van Neanderthalers te vinden zijn. Wetenschapper Amélie Vallerand heeft meegewerkt aan het onderzoek. Zij vertelt aan Scientias.nl: “dit onderzoek laat zien dat Neanderthalers hun leefruimtes op een manier inrichtten die vergelijkbaar is met die van moderne mensen. We hebben verschillende gebieden ontdekt die duidelijk voor verschillende activiteiten werden gebruikt. Zo hebben we een plek gevonden waar waarschijnlijk dieren werden geslacht, een plek waar gereedschap werd gemaakt en een plek waar er werd gerust. Deze ontdekking suggereert dat Neanderthalers cognitief een stuk complexer in elkaar staken dan eerder werd gedacht.” Het onderzoek is gepubliceerd in het blad Journal of Archaeological Method and Theory.
Grondonderzoek
Voor het onderzoek hebben de wetenschappers gekeken naar artefacten die in de verschillende grondlagen van Riparo Bombrini gevonden kunnen worden. Alhoewel de precieze tijdsperiodes van deze grondlagen nog bepaald moeten worden, hebben de wetenschappers via koolstofdatering van artefacten ontdekt dat de oudste laag tussen de 45.000 tot 42.000 jaar oud moet zijn. Voor het onderzoek hebben de wetenschappers eventueel gevonden resten en objecten per laag in vijf categorieën ingedeeld: stenen (gereedschap), botten, schelpen, oker en houtskool. Uiteindelijk hebben ze deze objecten weergegeven als stipjes op een kaart van Riparo Bombrini. Naderhand werd er tijdens een analyse gekeken of er eventuele clusters gevonden konden worden van verschillende materialen.
Uit deze analyse bleek al vrij snel dat zowel mensen als Neanderthalers hun spullen niet zomaar rond lieten slingeren, maar dat ze vaak dezelfde soorten materialen bij elkaar bewaarden. Wat dit betreft wijzen de wetenschappers op een belangrijk verschil tussen de clusters van mensen en die van Neanderthalers. Zo bevatten de clusters van Neanderthalers minder objecten en waren er ook minder clusters in totaal. Vallerand legt uit: “We denken dat Neanderthalers waarschijnlijk in minder grote groepen leefden dan onder mensen gebruikelijk was. Ook denken we dat Neanderthalers waarschijnlijk andere bestaansstrategieën hadden.” Uit het onderzoek blijkt dat Neanderthalers over het algemeen veel meer rondtrokken, terwijl mensen destijds meer geïnteresseerd waren in het creëren van een plek waar gewoond kon worden.
Slimme voorouder
De resultaten van het onderzoek zijn significant, omdat hieruit blijkt dat het vermogen om een ruimte te structureren niet alleen voorbehouden was aan moderne mensen. In plaats daarvan blijkt uit het onderzoek dat Neanderthalers hier ook over beschikten. Vallerand laat weten: “Dit onderzoek verandert de manier waarop we naar de Neanderthalers kijken door te wijzen op hun vermogen om ruimte te structureren. Niet alleen dat; uit dit onderzoek blijkt ook dat ze in staat waren om plekken aan te wijzen voor specifieke activiteiten. Dit suggereert dat Neanderthalers over cognitieve en sociale capaciteiten beschikten die voorheen alleen waren voorbehouden aan de moderne mens.”
Het onderzoek leidt echter ook tot nieuwe onderzoeksvragen. Vallerand legt uit dat het hebben van een groter brein waarschijnlijk een belangrijke reden is geweest waarom zowel mensen als Neanderthalers uiteindelijk beschikken over het vermogen om ruimte te structureren. Het is hierbij echter nog onbekend welke factoren hebben meegespeeld om deze ontwikkeling mogelijk te maken. Tijdens een volgend onderzoek hoopt Vallerand hier dan ook een antwoord op te vinden.
