Hoewel Marsrovers Curiosity en Persverance zijn uitgerust met zeer geavanceerde instrumenten, zijn deze waarschijnlijk niet gevoelig genoeg om daadwerkelijk leven te detecteren, zo beweren onderzoekers.
Al decennialang houden veel astronomen zich bezig met één prangende vraag: is of was er ooit leven op Mars? Sinds de Viking-missies in de jaren zeventig zijn er meerdere pogingen gedaan om naar tekenen van Martiaans leven te zoeken. En nu hebben we Curiosity en Perseverance; twee slimme rovers, uitgerust met een arsenaal aan geavanceerde instrumenten, die al jaren het landschap van Mars verkennen. Maar zullen zij echt in staat zijn leven te detecteren? Een nieuwe studie stemt weinig hoopvol.
Atacama-woestijn
Als je een plek op aarde moet aanwijzen die het meeste weg heeft van Mars, dan is het wel de kurkdroge Atacama-woestijn in Chili. Deze woestijn is de oudste en droogste woestijn op aarde en de omstandigheden die er heersen, lijken erg op die van Mars. In een nieuwe studie reisden onderzoekers naar deze gortdroge woestijn af. Vervolgens analyseerden ze monsters van Red Stone: overblijfselen van sedimentaire fossielen van een rivierdelta. Deze afzettingen zijn ongeveer 160 tot 100 miljoen jaar geleden gevormd onder zeer droge omstandigheden en zijn geologisch vergelijkbaar met de Jezero-krater op Mars, die momenteel door Perseverance wordt bestudeerd.
Voor de analyse gebruikte het onderzoeksteam enkele instrumenten waar de huidige Marsrovers mee zijn uitgerust. Daarnaast bestudeerden ze dezelfde monsters met behulp van ultramoderne laboratoriumapparatuur.
Micro-organismen
De onderzoekers ontdekten met behulp van de moderne laboratoriumapparatuur dat de Red Stone-monsters talloze micro-organismen herbergen. Zo vonden ze een mix van zowel levende als uitgestorven microben. Maar toen ze dezelfde monsters met de Mars-instrumenten analyseerden, detecteerden deze nauwelijks iets. Dit betekent dat de instrumenten waar Curiosity en Perseverance mee zijn uitgerust, mogelijk niet gevoelig genoeg zijn om sporen van (voormalig) leven op Mars te kunnen detecteren. “Vergelijkbare hoeveelheden organisch materiaal dat zich mogelijk in Martiaans gesteente ophoudt, is moeilijk, zo niet onmogelijk, aan het licht te brengen met de huidige instrumenten en technieken,” zo concluderen de onderzoekers ontnuchterend.
Vals negatief
Het betekent dat de huidige instrumenten die momenteel op Mars worden gebruikt, waarschijnlijk te kort schieten. Op de prangende vraag of er leven op Mars was of is, kunnen de huidige rovers dus mogelijk geen antwoord geven. “Om de kans op vals negatieve uitslagen te verminderen, zijn er krachtigere instrumenten nodig,” zegt onderzoeker Armando Azua-Bustos.
Twee opties
Volgens de onderzoekers zijn er in feite twee opties. De eerste optie is om gevoeligere instrumenten naar Mars te transporteren. De andere is om verzamelde monsters van Mars naar de aarde te brengen. “Alleen zo kan er met zekerheid vastgesteld worden of er ooit leven op Mars heeft bestaan,” zo valt er te lezen in het paper. Maar beide opties zijn buitengewoon uitdagend. “Men moet beslissen of het beter is om minder analyse-instrumenten op het oppervlak van Mars te zetten om zo een grote verscheidenheid aan monsters te kunnen bestuderen, of om minder monsters naar de aarde te brengen om ze hier met meerdere geavanceerde instrumenten te kunnen analyseren,” zo schetst onderzoeker Alberto Fairén het dilemma.
Mars Sample Return-missie
Overigens werkt NASA momenteel al samen met andere ruimtevaartorganisaties aan een omvangrijke missie, waarin de door Perseverance verzamelde en waardevolle monsters naar de aarde gebracht zullen worden. Deze missie, de zogenaamde Mars Sample Return-missie, belooft een historische, maar tegelijkertijd zeer gecompliceerde onderneming te worden. Het idee is dat Perseverance de kostbare monsters naar een toekomstige lander zal brengen. De lander zal op zijn beurt met behulp van een robotarm de monsters in een capsule plaatsen, aan boord van een kleine raket. Op deze manier worden de monsters vervolgens gelanceerd en afgeleverd bij een orbiter, die ze ten slotte veilig en wel op aarde moet afleveren. De verwachting is dat – als alles volgens plan verloopt – de monsters rond 2033 op aarde arriveren.
Daarnaast is de hoop gevestigd op de eerste Europese Marsrover, Rosalind Franklin genaamd, die naar verwachting in 2028 gelanceerd zal worden. Deze Europese rover is uitgerust met een geavanceerde boor die tot zo’n twee meter diep kan boren. Hierdoor kan deze rover sedimenten analyseren die beter beschermd zijn tegen de barre omstandigheden op het Martiaanse oppervlak. “We verwachten dat biosignaturen op grotere diepte beter bewaard blijven,” zegt Fairén. “Bovendien denken we dat ze hier overvloediger en diverser zijn. De kans dat de instrumenten aan boord van Rosalind Franklin dus wel biosignaturen zullen detecteren, is daardoor groter.”
Rosalind Franklin is de allereerste Marsrover die ESA heeft gebouwd. De rover maakt deel uit van het ExoMars-programma dat twee missies telt. De eerste missie bestaat uit een Marsorbiter die in 2016 succesvol is gelanceerd en nog altijd rond Mars cirkelt. Deze orbiter doet onderzoek naar spoorgassen (gassen die minder dan 1 procent van de Martiaanse atmosfeer uitmaken) en de focus ligt daarbij op methaan: een gas dat zowel door biologische als niet-biologische processen gegenereerd kan worden. De tweede missie bestaat uit de rover Rosalind Franklin en lander Kazachok. Samen moeten de ExoMars-missies onthullen of er leven op Mars is (geweest). Rosalind Franklin is zoals gezegd daartoe onder meer uitgerust met een boor die tot wel 2 meter diep kan boren. “DNA-moleculen en virussen zijn waarschijnlijk te kwetsbaar om vier miljard jaar in de grond stand te houden,” zo stelde onderzoeker Jorge Vago eerder. “Maar we hopen dat onze rover (…) ons in staat stelt om organische moleculen op enige diepte te bestuderen en misschien enkele suggestieve sporen van vergaan leven te vinden.”
