20.000 jaar geleden ontplofte er een ster in het sterrenbeeld Zwaan. Daarbij ontstond de Sluiernevel: een inmiddels 120 lichtjaar groot supernovarestant. Astronomen gebruikten de Hubble-telescoop om in te zoomen op de rand van de Sluiernevel. Ditzelfde stukje is twintig jaar geleden ook al gefotografeerd. Het resultaat: een fraaie timelapse.
Het lijkt soms alsof alles in heelal stil staat, terwijl alleen de planeten rond ons heen bewegen. In werkelijkheid is dit natuurlijk niet zo. De afstanden tot andere sterren en nevels in ons sterrenstelsel zijn alleen zo groot dat het tientallen, honderden of duizenden jaren duurt om veranderingen te spotten.
De afgelopen jaren zijn er mooie timelapses gedeeld. Wat te denken van V838 Monocerotis? Deze rode veranderlijke hyperreus werd in 2002 in korte tijd 600.000 keer helderder dan de zon. Enkele jaren daarvoor vond er namelijk een grote uitbarsting plaats, mogelijk door het opslokken van een grote planeet of kleine ster. Het licht van de uitbarsting reisde vervolgens door een wolk van stof rondom de ster. Hubble slaagde er in om deze uitdijende lichtecho te “filmen”. Ook lukt het astronomen om regelmatig sterren te filmen die om elkaar draaien, zoals Luhman 16A en B of deze buren van het superzware zwarte gat in het centrum van de Melkweg.
Timelapse van gekreukt papier
Nu mogen we weer een bijzondere timelapse aan dit rijtje toevoegen. In 2001 fotografeerde de Hubble-telescoop een deel van de rand van de Sluiernevel en in 2020 – twintig jaar later – zijn deze filamenten opnieuw in beeld gebracht. De nevel is zichtbaar groter geworden, ondanks dat de nevel 2.600 lichtjaar van de aarde verwijderd is. De filamenten bewegen naar boven toe. Kijk maar eens goed naar de achtergrondsterren. Volgens de wetenschappers heeft het materiaal een snelheid van meer dan 800.000 kilometer per uur. In vergelijking: dat is ongeveer twee keer de afstand van de aarde naar de maan.
In de video zie je bijna twee lichtjaren lange filamenten van gloeiend waterstof. Het lijkt alsof je naar een stapeltje gekreukt papier kijkt. “Deze kreukels ontstaan als de schokgolf meer of juist minder materiaal tegenkomt in het interstellaire medium”, vertelt onderzoeker William Blair van de Johns Hopkins universiteit. De filamenten zijn in twintig jaar tijd nauwelijks van vorm veranderd.
Voordat de oorspronkelijke ster explodeerde, produceerde deze gasbol een krachtige zonnewind. Wetenschappers vermoeden dat de elektrisch geladen deeltjes een groot gat maakten in het omliggende interstellaire gas. Vervolgens explodeerde de ster. Na de supernova-explosie bereikte de schokgolf van deze explosie de ontstane rand met interstellair gas. Interactie tussen de schokgolf en de rand heeft geleid tot het ontstaan van de kleurrijke Sluiernevel.
De toekomst ziet er niet zonnig uit voor de Sluiernevel. De nevel is nu al amper te zien, maar zal in de toekomst verder uitdijen en tegelijkertijd vervagen.
