De studie zet een streep door de lang aanvaarde veronderstelling dat jagen enkel een mannending was. “Iedereen droeg bij aan de jacht, niet alleen mannen.”
Films, boeken en series laten er weinig twijfel over bestaan. In vervolgen tijden ‘joeg de man’ met een speer in zijn hand, vergezeld door ‘de vrouw de verzamelaar’, met een baby op haar rug en een mand met geplukte noten, bessen en eetbare planten in haar hand. “Dat is wat iedereen gewend is om te zien,” vertelt onderzoeker Cara Ocobock. “Dit is het idee dat bij ons allen ingebakken zit en dat is doorgegeven door natuurhistorische musea.”
Het zit toch anders
Intussen verschijnen er echter steeds meer studies die een compleet ander beeld schetsen. Vrouwen zouden helemaal niet toekijken hoe hun mannen op groot wild joegen, zij gingen net zo goed mee op jacht. En ook de nieuwste studies van Ocobock onderschrijven dit. Sterker nog, ze ontdekte dat prehistorische vrouwen niet alleen deelnamen aan de jacht, maar dat hun vrouwelijke lichaamsbouw en biologie hen van nature geschikter zouden hebben gemaakt voor deze activiteit. “In deze studies streven we er niet naar de geschiedenis te wissen of te herschrijven, maar juist om correcties aan te brengen in een geschiedenis waar vrouwen vaak buiten werden gelaten,” aldus Ocobock.
Uithoudingsvermogen
In de fysiologische studie legt de onderzoeker uit dat prehistorische vrouwen zeer bekwaam waren in het zware werk van het jagen op prooien. Ze konden dit waarschijnlijk gedurende langere perioden succesvol volhouden. “Als we naar het metabolisme kijken, is het vrouwelijk lichaam beter aangepast voor uithoudingsvermogen,” legt Ocobock uit. “Dit zou essentieel zijn geweest bij de jacht, omdat ze hun prooien lang moesten achtervolgen voordat ze daadwerkelijk konden aanvallen.”
Twee hormonen
Een belangrijke bijdrager aan dat verbeterde metabolisme zijn hormonen – in dit geval oestrogeen en adiponectine. Deze hormonen zijn meestal overvloediger in het lichaam van vrouwen dan in dat van mannen aanwezig. Ze spelen een essentiële rol bij het reguleren van glucose en vet in het vrouwelijk lichaam, wat van cruciaal belang is voor sportprestaties.
1) Oestrogeen
Oestrogeen speelt met name een rol in het reguleren van de manier waarop het lichaam vet verwerkt. Het moedigt het lichaam aan om opgeslagen vet te gebruiken als energiebron voordat het de voorraad koolhydraten aanspreekt. “Doordat vet meer calorieën bevat dan koolhydraten, verbrandt het langzamer en geleidelijker,” vertelt Ocobock. “Dit betekent dat dezelfde hoeveelheid energie je langer actief kan houden en vermoeidheid kan uitstellen.” Tegelijkertijd zorgt oestrogeen er ook voor dat de cellen in het lichaam beschermd worden tegen schade wanneer het lichaam wordt blootgesteld aan hitte door intense fysieke activiteit. “Het speelt een cruciale rol in de gezondheid van ons hart, metabolisme, de ontwikkeling van onze hersenen en zelfs het genezen van verwondingen,” somt Ocobock op.
2) Adiponectine
Adiponectine verhoogt niet alleen de vetverbranding, maar het zorgt er ook voor dat het lichaam zuinig omgaat met koolhydraten en eiwitten. Hierdoor kan het lichaam lang actief blijven. Op deze manier beschermt adiponectine de spieren tegen afbraak en houdt ze in goede conditie voor langdurige lichaamsbeweging.
Lichaamsstructuur
De manier waarop vrouwen gebouwd zijn is een ander element dat de onderzoekers aanmerkten als een voordeel tijdens de jacht. “Doordat vrouwen doorgaans bredere heupen hebben, kunnen ze hun heupen draaien, waardoor hun stappen langer worden,” licht Ocobock toe. “Langere stappen kosten qua stofwisseling minder energie, waardoor je verder en sneller kunt gaan. Als je op deze manier naar de menselijke anatomie kijkt, kun je vrouwen vergelijken met marathonlopers en mannen met krachtsporters.”
Verwondingen
In de archeologische studie legt de onderzoeker uit dat diverse opgravingen uit het verleden aantonen dat prehistorische vrouwen over dezelfde verwondingen beschikten die voortkwamen uit het gevaarlijke werk van de jacht als mannen. De verwondingen die ze opliepen, lijken op die van hedendaagse rodeoclowns – verwondingen aan het hoofd en de borst door trappen van het dier, of aan de ledematen door beten of breuken. “We vinden deze verwondingen even vaak bij vrouwen als bij mannen,” vervolgt Ocobock. “Dit toont aan dat beide geslachten op groot wild joegen.”
Jachtwapens
Wat dit nog meer versterkt, is dat er in Peru prehistorische graven zijn gevonden waarin vrouwen uit het Holoceen met jachtwapens te ruste zijn gelegd. “Mensen worden niet vaak begraven met iets, tenzij het belangrijk voor hen was of omdat het een voorwerp was dat ze regelmatig gebruikten,” aldus Ocobock.
Ook vrouwen joegen
Al met al is de onderzoeker er stellig van overtuigd dat vrouwen wat betreft de jacht echt niet voor mannen onderdeden. “Jagen was iets wat iedereen deed, niet alleen mannen,” concludeert Ocobock. “Dit was vooral het geval in prehistorische gemeenschappen waar iedereen moest meehelpen te overleven. Er waren niet genoeg mensen om zich te specialiseren in verschillende taken. Iedereen moest een generalist zijn om te overleven. Bovendien hebben we geen enkele reden om te denken dat prehistorische vrouwen stopten met jagen als ze zwanger waren, borstvoeding gaven of kinderen droegen. We vinden in het verre verleden geen enkel bewijs van een strikte verdeling van seksuele arbeid.”
Deze onthulling is heel relevant in onze samenleving, waar gender en sekse veel aandacht krijgen. “Ik hoop dat mensen in staat zullen zijn om de lang bestaande ideeën van vrouwelijke fysieke inferioriteit te veranderen,” onderstreept Ocobock. Volgens haar is het van cruciaal belang dat wetenschappers uiterst voorzichtig zijn met het toelaten van moderne vooroordelen in hun interpretaties van het verleden. Ze waarschuwt dat onderzoekers bewust moeten zijn van hun eigen vooroordelen en ervoor moeten zorgen dat ze de juiste vragen stellen, zodat de vragen hen niet leiden naar wat ze willen zien. “Het is belangrijk dat we onze eigen vooroordelen veranderen of op zijn minst even stoppen om na te denken voordat we ze toepassen,” zegt Ocobock. “We kunnen niet simpelweg iemands vaardigheden beoordelen op basis van geslacht of gender.”
