Met iets meer dan 1000 besmettingen en ‘slechts’ 4 doden, komt de 7,5 miljoen inwoners tellende regio er relatief goed van af.
Hong Kong heeft een enorme corona-uitbraak weten te voorkomen, zo concluderen onderzoekers in het blad The Lancet Public Health. En dat is om twee redenen zeer opmerkelijk. Allereerst maakt Hong Kong namelijk deel uit van het land dat tot voor kort het zwaarst getroffen leek te worden door het nieuwe coronavirus. We hebben het over China: het land waar SARS-CoV-2 bij meer dan 83.000 mensen werd vastgesteld en meer dan 4300 levens eiste. Nog opmerkelijker wordt het echter als je je realiseert dat de cijfers in deze ene Chinese regio – Hong Kong dus – zo laag bleven, zonder dat de regio in totale lockdown ging.
De maatregelen
Natuurlijk werden in reactie op de uitbraak van het nieuwe coronavirus ook in Hong Kong maatregelen getroffen. Maar die gingen bij lange na niet zover als de maatregelen die de meesten van ons inmiddels met deze pandemie associëren. Eind januari besloot men in Hong Kong de volgende stappen te zetten. Potentiële coronapatiënten werden getest, alle nauwe contacten van mensen bij wie het virus was vastgesteld en waar de besmette patiënt tot twee dagen voor deze ziek werd nog contact mee had gehad, werden opgespoord en in quarantaine geplaatst. Dat betekent dat er behoorlijk wat mensen van de buitenwereld moesten worden afgezonderd. Daarom werden vakantieparken en nog niet opgeleverde, maar zo goed als voltooide nieuwbouwwoningen omgetoverd tot quarantaineplaatsen. Scholen werden gesloten en grootschalige evenementen afgelast. Daarnaast werd mensen geadviseerd om afstand van elkaar te houden. Bovendien moesten mensen die Hong Kong bezochten en afkomstig waren van het Chinese vasteland of uit andere landen die reeds door het virus getroffen waren, thuis of in daarvoor aangewezen verblijfplaatsen gedurende 14 dagen in quarantaine gaan.
En die maatregelen werken dus. In hun studie concluderen de wetenschappers dat de snelheid waarmee het virus zich in Hong Kong verspreidt, tussen begin februari en eind maart stabiel is gebleven. Het reproductiegetal – dat is het gemiddelde aantal mensen dat elk individu dat het virus bij zich draagt, besmet – ligt sinds begin februari rond de 1.
Succes
“Door de maatregelen snel te implementeren heeft Hong Kong laten zien dat verspreiding van COVID-19 zonder de zeer verstorende complete lockdown zoals die door China, de VS en West-Europese landen werd omarmd, in te zetten, kan worden beperkt,” concludeert onderzoeker Benjamin Cowling. “Andere overheden kunnen leren van het succes van Hong Kong.” Want de maatregelen die in Hong Kong gelden, zijn dus aanzienlijk minder verstorend dan de lockdown waar men bijvoorbeeld in West-Europa onder gebukt gaat. Hoewel de meeste mensen er wel van doordrongen zijn dat het virus een grote bedreiging vormt en de lockdown helpt om het virus in te dammen, klinkt ook steeds vaker de roep om een versoepeling van de maatregelen. Juist doordat een lockdown zo’n grote impact heeft op ons leven, is het lastig om deze langdurig in stand te houden. Anders is dat wellicht voor de maatregelen zoals die in Hong Kong zijn getroffen en die dus ook blijken te werken. “Als deze maatregelen (die in Hong Kong zijn getroffen, red.) en de reactie van de bevolking daarop, standhouden en mensen ze dus niet zat raken, kunnen ze de impact van een lokale COVID-19-epidemie aanzienlijk verkleinen.”
Het onderzoek
De onderzoekers trekken hun conclusies op basis van cijfers. Ze analyseerden de cijfers die onthullen bij hoeveel mensen het virus tussen eind januari en eind maart officieel is vastgesteld. Op basis daarvan konden ze het reproductiegetal berekenen en vaststellen in hoeverre dat door de tijd heen veranderd is. Daarnaast werden er in januari, februari en maart telefonische interviews opgezet waarin duizenden inwoners van Hong Kong gevraagd werd naar hun kijk op het virus en hun gedrag (of ze bijvoorbeeld mondkapjes droegen of niet). Uit dat laatstgenoemde onderzoek kon men afleiden dat mensen het virus zeer serieus nemen (zie kader hieronder).
Dat de wat lossere aanpak in Hong Kong zo goed werkt, is natuurlijk te herleiden naar het feit dat de bevolking het virus – en daarmee ook de maatregelen die het in moeten dammen – zeer serieus neemt. Dat blijkt ook uit het onderzoek van Cowling en collega’s. Volgens de meest recente peiling (uitgevoerd in maart) vermijdt zo’n 85% van de mensen in Hong Kong plekken waar veel mensen bijeenkomen. En 99%(!) van de mensen draagt een mondmasker wanneer zij het huis verlaten. Die percentages liggen wel wat hoger dan in januari, toen het virus nog niet als zo’n grote bedreiging werd gezien en 75% van de bewoners van Hong Kong drukke plaatsen vermeed en 61% alleen met een mondkapje de deur uitging. Ook liggen ze hoger dan in 2003 toen Hong Kong zwaar getroffen werd door de SARS-epidemie en uit vergelijkbare peilingen bijvoorbeeld bleek dat 79 procent van de mensen mondmaskers droeg. Het geeft volgens de onderzoekers wel aan dat mensen in Hong Kong zich grote zorgen maken over het nieuwe coronavirus.
Het succes van Hong Kong is deels te herleiden naar de ellende waar de provincie zich eerder mee geconfronteerd zag, zo stelt onderzoeker Peng Wu. “Als één van de zwaarst getroffen epicentra van de SARS-epidemie in 2003 is Hong Kong beter uitgerust om met een uitbraak van COVID-19 om te gaan dan veel andere landen. Betere tests en een grotere ziekenhuiscapaciteit om om te gaan met nieuwe luchtweginfecties en een populatie die zich acuut bewust is van de noodzaak van een verbeterde persoonlijke hygiëne en het handhaven van social distancing-maatregelen, kwamen goed van pas.”
En andere landen kunnen daar dus ook hun voordeel mee gaan doen. Volgens de onderzoekers zijn veel van de maatregelen die in Hong Kong werden getroffen ook goed mogelijk in andere landen (zolang ze de middelen maar hebben om deze maatregelen te handhaven). Voor het goede moet er echter nog wel wat meer onderzoek gedaan worden naar de effectiviteit van de verschillende maatregelen die in Hong Kong werden getroffen. Omdat de meeste gelijktijdig werden afgekondigd, is het lastig om vast te stellen welke impact de maatregelen afzonderlijk van elkaar op de verspreiding van het virus hebben. Zo twijfelen sommige onderzoekers – aangezien nog onbekend is hoeveel kinderen het virus oplopen en in hoeverre zij het verspreiden – bijvoorbeeld aan de effectiviteit van het sluiten van de scholen. Vervolgonderzoek – dat bijvoorbeeld kan plaatsvinden tijdens een versoepeling van de maatregelen, waarbij deze één voor één worden opgeheven – zal uit moeten wijzen welk effect elke maatregel heeft en welk pakket van maatregelen dus het meest effectief is als het gaat om het beperken van de verspreiding van het virus en stabiliseren van de pandemie.
