Homo erectus kwam niet vanuit Afrika naar Europa zetten, maar reisde vanuit Europa naar Afrika. Dat suggereert nieuw onderzoek.
Al enige tijd is duidelijk dat de bakermat van de mensheid in Afrika ligt. Daar ontstond de mens en vanuit Afrika veroverde deze de wereld. De laatste jaren is echter duidelijk geworden dat ‘de mens’ of ‘de mensachtige’ niet zo’n eenduidig begrip is. Er zijn heel veel verschillende mensachtigen geweest en sommigen leefden zelfs zij aan zij in hetzelfde tijdvak. Het roept een interessante vraag op: welke mensachtige verliet als eerste Afrika? Lang werd gedacht dat het antwoord op die vraag ‘Homo erectus‘ luidde, maar een nieuw onderzoek veegt dat antwoord van tafel.
Klein en aapachtig
Niet de grote en rechtop lopende Homo erectus, maar een veel kleinere en aapachtigere mensachtige – zoiets als Homo habilis – verliet Afrika als eerste. Dat is te lezen in de Proceedings of the Royal Society B.
Dataset
De onderzoekers trekken die conclusie nadat ze van alle mensachtige soorten informatie hadden verzameld (met name over hun schedel en gebit). Vervolgens pakten ze er stambomen van mensachtigen bij en keken in hoeverre deze met de verzamelde data overeenkwamen. Wanneer een stamboom niet met de dataset overeenkwam, werd deze terzijde geschoven.
Homo floresiensis
Uit het onderzoek blijkt dat Homo floresiensis (ook wel aangeduid als hobbit) een echte soort is. Lang werd dat in twijfel getrokken. Gesteld werd dat de kleine mensachtigen geen aparte soort waren, maar onderdeel uitmaakten van onze soort en zo klein waren, omdat ze leden aan een ziekte of syndroom. Maar volgens de onderzoekers klopt dat dus niet: Homo floresiensis is een echte soort en stamt af van een kleine vrij aapachtige mensensoort, zoals bijvoorbeeld H. habilis. Naast H. floresiensis zou ook Homo erectus in Azië uit H. habilis zijn voortgekomen. H. erectus ontstond dus niet in Afrika en kon het continent dus ook niet verlaten. In plaats daarvan was het H. habilis die in Afrika ontstond, het continent verliet en het ontstaan van H. erectus buiten Afrika mogelijk maakte. H. erectus zou vervolgens vanuit Azië naar Afrika zijn gereisd.
Het onderzoek zet ons hele beeld van de migratie vanuit Afrika en het ontstaan van de moderne mens op zijn kop. Als de onderzoekers het bij het juiste eind hebben, is het allemaal heel anders gegaan dan we de afgelopen decennia aannamen. Het betekent ook dat we om meer te weten te komen over het ontstaan van de mens onze blik op Azië moeten richten.