In zo’n klein taalgebied als het onze kan het geen kwaad om je kinderen alvast een beetje Engels of Spaans te leren (of misschien beter Russisch of Chinees), maar hoeveel kan je kind aan en hoe leert het eigenlijk een taal?
Daar is in Ghana onderzoek naar gedaan. De meeste volwassenen spreken daar moeiteloos meerdere talen. Die leren ze al in hun kindertijd. Sterker nog, de meeste baby’s komen er op allerlei manieren in contact met twee tot maar liefst zes talen: ze horen hun verzorgers in verschillende talen tegen hen spreken, maar krijgen ook veel mee van radio en televisie. Dat blijkt uit Duits onderzoek van psycholinguïsten professor Natalie Boll-Avetisyan en Paul O. Omane. In sommige gevallen is de communicatie dus indirect: baby’s horen de taal vooral op de radio of televisie of op de achtergrond. Andere talen horen ze dan wel weer direct van hun ouders, die met hen communiceren.
It takes a village…
De onderzoekers volgden 121 baby’s van drie tot twaalf maanden oud in Accra, de hoofdstad van Ghana. Waar Nederlandse baby’s in hun eerste jaar vaak alleen Nederlands horen, was dat bij de Ghanese kindjes wel anders. In Ghana wonen gezinnen vaak met meerdere huishoudens bij elkaar in een gebouw. Er is dus veel interactie op de binnenplaats tussen familieleden, buren en andere kennissen, die een belangrijke rol spelen in het leven van de kinderen. Zij worden zo op extreem jonge leeftijd al blootgesteld aan vele talen. Daarbij geldt: hoe meer volwassenen er in het dagelijks leven voor een baby zorgen, hoe meer verschillende talen hij mee krijgt. En dat kan dus oplopen tot zes talen in totaal.
“Het idee dat een kind slechts één bepaalde taal leert van één verzorger, zoals vaak wordt aangenomen in westerse culturen, is niet van toepassing op deze gemeenschappen. Integendeel, kinderen worden vanaf het allereerste begin omringd door vele verschillende talen”, zegt onderzoeker Omane van de Universiteit van Potsdam. “De meeste onderzoeken naar de taalverwerving van kinderen zijn uitgevoerd in westerse landen. Daardoor richten ze zich vaak op een nogal beperkte opvatting van meertaligheid. Ons onderzoek toont aan dat andere samenlevingen een veel levendigere meertalige omgeving hebben”, voegt hoofdonderzoeker professor Boll-Avetisyan toe.
Indirecte input
Belangrijk is het onderscheid tussen directe en indirecte input. Engels leerden de baby’s vooral indirect via televisie en radio, net als wij eigenlijk. Lokale talen, zoals het Akan, Ga of Ewe, kregen de kinderen direct mee van hun verzorgers, die tegen hen praatten. Ze kregen dus veel meer directe input van de lokale talen dan van het Engels, de officiële taal van Ghana. “Er wordt vaak benadrukt hoe belangrijk direct taalcontact is voor taalverwerving”, zegt Boll-Avetisyan. “Wij tonen echter aan dat indirecte input – vooral via media en officiële communicatie – ook een essentiële rol speelt in het dagelijks leven van de kinderen, met name in stedelijke gebieden.”
Niet zomaar een extraatje
Maar dit geldt voor Ghanese kinderen, wat moeten we daarmee in Nederland? De Duitse wetenschappers roepen vooral op tot een bredere kijk op taalonderzoek. De gangbare aannames weerspiegelen volgens hen niet de diversiteit en complexiteit van het leren van een taal, zoals dit in andere culturen plaatsvindt. Het gaat daarbij niet alleen om het aantal talen dat een kind hoort. Juist de diversiteit aan mensen en de verschillende vormen van input hebben een grote invloed op de snelheid waarmee kinderen een taal leren.
“Ons onderzoek toont aan dat voor veel kinderen een meertalige omgeving vanaf dat ze baby zijn een dynamische, levendige realiteit is. Meertaligheid is niet zomaar een extraatje, maar een fundamenteel onderdeel van de identiteit en sociale structuur van kinderen”, aldus de onderzoeker.
Spaanse kinderseries
Wil je je eigen kinderen een vreemde taal leren dan zou je op basis van dit onderzoek kunnen stellen dat er meerdere wegen naar Rome zijn: je kunt direct Engels met je kind gaan praten, maar ze ook laten luisteren naar Chinese liedjes of Spaanse kinderseries laten kijken. Want ook indirect leren je kinderen een taal.
