Hoewel het enkele opvallende gezondheidsvoordelen biedt, is het bewijs voor populaire claims, zoals het versterken van de afweer of het verbeteren van de stemming, beperkt.
Steeds meer mensen ruilen hun warme douche in voor een verkwikkende koude straal, duiken met plezier in ijzige dompelbaden of springen zelfs in de winter in de zee. Niet alleen zou dit verfrissend werken en een adrenaline boost opleveren, het zou ook nog eens een tal van gezondheidsvoordelen met zich meebrengen. Maar in hoeverre wordt deze hype wetenschappelijk onderbouwd? In de grootste en meest gedetailleerde studie tot nu toe bestudeerden wetenschappers de effecten ervan op gezondheid en welzijn.
IJsbad
Het nemen van een ijsbad betekent dat je lichaam gedeeltelijk of helemaal in ijskoud water wordt gedompeld. In deze studie werden alleen gegevens verzameld als de blootstelling minimaal 30 seconden duurde en het water tot ten minste borsthoogte reikte. De onderzoekers bestudeerden ook het effect van het nemen van een koude douche en een winterse duik. “Onderdompeling in koud water is uitgebreid bestudeerd en veelvuldig ingezet in de sportwereld om atleten te helpen herstellen”, vertelt onderzoeker Tara Cain. “Toch, ondanks de groeiende hype in gezondheids- en welzijnscirkels, is er nog weinig bekend over de effecten op de bredere bevolking.”
Studie
Om de effecten beter te begrijpen, keken de onderzoekers naar de gegevens van 11 studies met in totaal 3177 deelnemers. En uit de bevindingen blijkt dat onderdompeling in koud water stress kan verminderen, de slaapkwaliteit kan verbeteren en de algehele levenskwaliteit kan verhogen. “Ook koude douches kunnen voordelen opleveren”, zegt Cain. “Een studie liet zien dat deelnemers die regelmatig een koude douche namen, maar liefst 29 procent minder ziekteverzuim rapporteerden.”
Kanttekeningen
De onderzoekers plaatsen echter wel een paar belangrijke kanttekeningen bij de resultaten. “In deze studie zagen we dat de effecten ervan sterk tijdsafhankelijk waren”, legt Cain uit. “Zo blijkt dat het stressniveau na blootstelling wel verlaagd werd, maar dit effect hield slechts zo’n 12 uur aan. Deelnemers die 20, 60 of 90 seconden onder de koude douche stonden, meldden een lichte verbetering in hun levenskwaliteit. Na drie maanden waren de effecten echter weer verdwenen. We ontdekten ook dat het nemen van een ijsbad mogelijk de slaap verbetert. Maar de gegevens waren beperkt tot mannen, waardoor de bevindingen niet algemeen toepasbaar zijn.” Daarnaast wordt er vaak gezegd dat het nemen van een ijsbad goed is voor je afweer en stemming. “We vonden echter weinig bewijs om deze claims te bevestigen”, aldus Cain.
Ontsteking
Wat ook opvalt, is dat de studie laat zien dat het nemen van een ijskoud bad tijdelijk een stijging van ontstekingen veroorzaakt. “In eerste instantie lijkt dit misschien tegenstrijdig, aangezien we weten dat topatleten vaak ijsbaden nemen om ontstekingen en spierpijn na hun training te verlichten”, zegt co-auteur Ben Singh. “Deze plotselinge stijging van ontstekingen is een reactie van het lichaam op de kou als stressfactor. Het helpt je lichaam zich aan te passen en te herstellen, vergelijkbaar met hoe spierpijn ontstaat na een training voordat je spieren sterker worden. Dat is precies waarom atleten het toch doen, ondanks die tijdelijke toename van ontstekingen.”
Extra voorzichtig
De onderzoekers benadrukken dan ook dat mensen met bestaande gezondheidsproblemen extra voorzichtig zouden moeten zijn met het nemen van ijsbaden. “Die eerste ontstekingsreactie kan namelijk mogelijk negatieve gevolgen voor hun gezondheid hebben”, onderstreept Singh.
De studie benadrukt zowel de voordelen van een ijsbad als de belangrijke beperkingen ervan. “Of je nu een professionele sporter bent of gewoon bezig bent met je gezondheid en welzijn, het is belangrijk om te begrijpen wat de gevolgen zijn van de dingen die je je lichaam laat doormaken”, concludeert Cain. “Momenteel is er nog niet genoeg gedegen onderzoek om precies te bepalen wie het meeste baat heeft bij het nemen van een ijsbad of wat de beste aanpak is. Er zijn meer langetermijnstudies nodig, met diverse groepen mensen, om de blijvende effecten en praktische toepassingen beter te begrijpen.”