Hoelang kun jij op één been staan? Het zegt iets over hoe oud je bent

Op één been staan, het lijkt zoiets simpels, maar vanaf een zekere leeftijd wordt het toch lastiger. Het is dan ook een goede maatstaf voor veroudering, beter zelfs dan de afname van spierkracht of loopvermogen. 

Dat blijkt uit een nieuwe studie van de Amerikaanse Mayo Clinic. “Veertig gezonde mensen boven de 50 jaar namen deel aan deze studie”, vertelt onderzoeker Julie Vera aan Scientias.nl. “De helft was jonger dan 65, de andere helft ouder dan 65. We maten hun knijpkracht en kniekracht aan de dominante zijde.” De deelnemers moesten bijvoorbeeld een vuist maken met rechts als ze rechtshandig waren.

“We hebben ook hun balans gemeten op een krachtplaat in verschillende situaties, steeds gedurende 30 seconden. Hun looppatroon maten we met een optisch bewegingsregistratiesysteem terwijl ze over een vlakke ondergrond liepen. En we berekenden ook hun zogenoemde dynamische stabiliteitsmarge tijdens het lopen.”

Een flinke afname
Tijdens de balanstests moesten de deelnemers bijvoorbeeld op beide voeten staan met ogen open, op beide voeten met gesloten ogen, op het niet-dominante en het dominante been met ogen open. Bij de testen op één been mochten deelnemers het andere been in elke gewenste positie houden.

Op één been staan — specifiek op het niet-dominante been — vertoonde de grootste achteruitgang met de jaren. “Onder de 65 jaar stonden mensen op hun dominante been gemiddeld 21 seconden, op hun niet-dominante been 23 seconden. Boven de 65 jaar lukte het balanceren op hun dominante been nog 11 seconden en op het niet-dominante been eveneens 11 seconden”, vertelt de onderzoeker. Een flinke afname dus van maar liefst 12 seconden op het niet-dominante been.

Risico op vallen
Maar waarom zegt dat zoveel over gezond ouder worden? “Evenwicht is een belangrijke maatstaf, omdat het naast spierkracht ook input vereist van zicht, het evenwichtssysteem en het somatosensorische systeem (dat de spieren aanstuurt, red.)”, vult hoofdonderzoeker Kenton Kaufman aan, die ook directeur is van het Motion Analysis Laboratory van de Mayo Clinic. “Veranderingen in balans zijn belangrijk om in de gaten te houden. Bij een slechte balans loop je risico om te vallen, ongeacht of je beweegt. Vallen vormt een ernstig gezondheidsrisico met grote gevolgen.”

Hoe kan het dan dat ons evenwicht zo achteruitgaat met de jaren? “Dit verlies van balans komt doordat ons evenwichtssysteem en ons neuromusculaire systeem verouderen”, legt Vera uit.

De onderzoekers deden nog twee tests om te kijken of die even veel of meer konden zeggen over veroudering. Ze gebruikten een speciaal apparaat om de knijpkracht van de deelnemers te meten. Voor de kniekrachttest zaten de deelnemers en werd hen gevraagd hun knie zo krachtig mogelijk uit te strekken. Knijpkracht en kniekracht namen aanzienlijk af per decennium, maar niet zo veel als balans.

Bij de looppatroontest liepen de deelnemers heen en weer over een vlakke loopbaan van 8 meter, in hun eigen tempo en snelheid. Looppatronen veranderden niet met de leeftijd. Dit was niet verrassend, aangezien deelnemers in hun normale tempo liepen en niet op maximale snelheid, zegt Kaufman.

Eenvoudige test
“We hebben al met al verschillende factoren getest die erom bekendstaan dat ze afnemen met het ouder worden. De factor die het meeste afnam was de balans op één been. Dit is nuttige informatie, omdat het een eenvoudige test is die iedereen thuis kan doen om te bepalen of ze risico lopen om te vallen. Het is ook een oefening die kan helpen om de balans te verbeteren.”

“Want als je hem niet gebruikt, verlies je de vaardigheid”, benadrukt Kaufman. Het is dus cruciaal om te blijven oefenen. “Er zijn verschillende oefeningen die de balans verbeteren. De eerste oefening is – zoals verwacht – op één been staan. Andere oefeningen zijn tandemlopen, de heupspieren versterken, wiegen van je voet naar de hak en dan naar de tenen, lopen en tai chi. Je balans verbeteren verkleint het risico op vallen en mogelijk letsel”, klinkt het tot besluit.

Bronmateriaal

"Age-related changes in gait, balance, and strength parameters: A cross-sectional study" - PLoS ONE
Interview met onderzoeker Julie Vera
Afbeelding bovenaan dit artikel: Aneta Malinowska / Pexels

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd