Waarom gaan mensen elk weekend naar de kroeg? Het antwoord ligt misschien wel bij een oeroude gewoonte van mensapen: het eten van op de grond gevallen, gefermenteerd fruit.
Het eten van gefermenteerd, alcoholbevattend fruit is een belangrijk onderdeel van het leven van mensapen in de regenwouden van Afrika. Jarenlang werd de functie van dit op de grond liggende fruit over het hoofd gezien, tot nu. Wetenschappers van de University of St Andrews en Dartmouth College hebben er zelfs een nieuw woord voor geïntroduceerd, namelijk ‘scrumping’: het verzamelen of soms stelen van gevallen appels en ander gefermenteerd fruit. Apen houden er ontzettend veel van, en uit een nieuwe studie van de bedenkers van ‘scrumping‘ blijkt zelfs dat menselijk feestgedrag en ons vermogen om alcohol zo goed te metaboliseren mogelijk hierdoor zijn ontstaan, aangezien gefermenteerd fruit ethanol bevat.
Scrumpen
De nieuwe studie, gepubliceerd in het blad BioScience, onthulde dat Afrikaanse mensapen, in tegenstelling tot de algemene consensus binnen de wetenschap, regelmatig ‘scrumpen’. Dit in tegenstelling tot Orang-oetans, die dit gedrag niet vertonen. Dit verklaart ook waarom Afrikaanse mensapen in staat zijn om alcohol 40 keer efficiënter te metaboliseren dan orang-oetans en andere primaten. Gezien de nauwe verwantschap van mensen met de Afrikaanse mensapen, kan dat een verklaring zijn voor onze voorliefde voor alcohol.
Chimpansees eten zo’n 4,5 kilo fruit per dag, wat de suggestie wekt dat deze apen ook een meer dan marginale hoeveelheid alcohol binnenkrijgen. Dat niveau van inname duidt erop dat chronische blootstelling aan lage niveaus van ethanol een structureel en belangrijk onderdeel kan zijn van het chimpanseeleven, en dus mogelijk een belangrijke drijfveer voor de menselijke evolutie. “Het ‘scrumpen’ door de laatste gemeenschappelijke voorouder van gorilla’s, chimpansees en mensen, ongeveer 10 miljoen jaar geleden, zou kunnen verklaren waarom mensen zo verbazingwekkend goed zijn in het verteren van alcohol”, zegt Dominy. “We evolueerden om alcohol te metaboliseren lang voordat we ooit leerden hoe we het moesten maken. En het maken ervan was een van de belangrijkste drijfveren van de Neolithische Revolutie die ons veranderde van jager-verzamelaars in boeren en de wereld veranderde.”
Waarom eten mensapen zoveel alcoholbevattend fruit?
Maar waarom eten chimpansees en andere grote mensapen zoveel alcoholbevattend fruit en waarom kunnen ze het zo goed verteren? De onderzoekers stellen dat deze aanpassing hen zou kunnen bevrijden van de concurrentie met apen om onrijp fruit dat zich in bomen bevindt. Daarnaast is ‘scrumpen’ ook minder risicovol voor grote mensapen, want als ze in de bomen klimmen voor fruit, dan kunnen ze mogelijk vallen.
‘Scrumping‘ heeft ook mogelijk een sociale functie, benadrukt Catherine Hobaiter, professor psychologie en neurowetenschappen aan St Andrews. Ze legt uit dat een fundamenteel kenmerk van onze relatie met alcohol is het feit dat we het vaak samen drinken, of het nu een pint met vrienden is of een groot sociaal feest. “De volgende stap is om te onderzoeken hoe het gedeelde eten van gefermenteerd fruit ook sociale relaties bij andere mensapen kan beïnvloeden”, aldus Hobaiter.
De rol van het woord
De reden waarom dit nog niet eerder is onderzocht, komt voort uit het feit dat er geen woord was om ‘eten van vruchten die van de bosbodem zijn geraapt’ te beschrijven. Dit zorgde ervoor dat dit gedrag snel werd vergeten of niet als belangrijk werd erkend. “Niemand wil meer jargon, maar zonder een woord om over iets te praten, wordt gedrag gemakkelijk over het hoofd gezien”, zegt mede-onderzoeker Nathaniel Dominy van Dartmouth College. “Het is niet zo dat primatologen nooit ‘scrumpen’ hebben waargenomen – ze zien het vrij regelmatig. Maar het ontbreken van een woord ervoor heeft het belang ervan gemaskeerd. We hopen een belangrijke leemte in het wetenschappelijke discours op te vullen.” Wetenschappers hebben dus simpelweg nooit een duidelijk onderscheid gemaakt tussen het eten van fruit uit bomen en fruit dat op de bodem ligt.
