Het lijkt invloed te hebben op ons sociaal gedrag.
Heb je moeite om de persoon waarmee je in gesprek bent recht in de ogen te kijken? Je bent niet de enige, zo toont een nieuwe studie aan. Het lijkt er namelijk op dat we bar weinig direct oogcontact maken. Maar op momenten dat we het wél doen, lijkt het heel belangrijk te zijn voor de sociale dynamiek.
Non-verbaal
Wanneer we met elkaar praten, vindt veel van de communicatie non-verbaal plaats. Denk aan onze lichaamstaal, handgebaren en hoe we kijken. Vooral onze oogopslag onthult veel over waar we op letten, wat we bedoelen en hoe we ons voelen. Toch weten we nog niet veel over wat precies de rol van onze ogen tijdens gesprekken is. Een interessante vraag die onderzoekers hebben, is of oogcontact essentieel is voor goede communicatie, of dat het voldoende is om simpelweg naar elkaars gezicht te kijken.
Studie
Om dat nader te bestuderen, verzamelden onderzoekers verschillende proefpersonen die elkaar van tevoren niet kenden. Ze werden aan elkaar gekoppeld en kregen een denkbeeldige situatie voorgeschoteld waarin ze samen moesten beslissen welke items het meest nuttig zouden zijn voor overleving. Tijdens deze taak droegen ze brillen met mobiele eye-tracking om het kijkgedrag te registreren.
Vervolgens analyseerden de onderzoekers hoe vaak de deelnemers naar elkaars ogen en mond keken. Ook testten ze individueel hoe vaak elke deelnemer de blik van zijn of haar gesprekspartner volgde. Daarna vergeleken ze de verschillende soorten oogcontact tijdens het gesprek (zoals rechtstreeks oogcontact en kijken naar de mond) met hoe vaak mensen de blik van hun partner volgden.
Weinig oogcontact
Uit de bevindingen blijkt dat we elkaar veel minder in de ogen kijken dan je wellicht denkt. “We ontdekten dat mensen tijdens het gesprek slechts ongeveer 12 procent van de tijd naar elkaar keken,” vertelt onderzoeker Florence Mayrand. “Met andere woorden, gedurende slechts 12 procent van de tijd keken ze tegelijkertijd naar elkaars gezicht. Maar wat nog verrassender is, is dat deelnemers slechts 3,5 procent van de tijd echt oogcontact maakten.”
Zeldzaam
Het betekent dat oogcontact dus vrij zeldzaam is. Tijdens de gesprekken keken de deelnemers vaker weg dan dat ze naar het gezicht van hun partner keken. Als ze wel naar elkaar keken, dan keken ze even vaak naar de ogen als naar de mond. Maar echt oogcontact was zoals gezegd niet zo gebruikelijk.
Blik volgen
Het betekent dat we het dus blijkbaar best lastig vinden om elkaar recht aan te kijken. Dit kan door sommige mensen als te intiem worden ervaren. Anderen voelen zich simpelweg ongemakkelijk bij langdurig oogcontact. Maar wanneer de deelnemers elkaar wél aankeken, gebeurde er iets bijzonders. Het blijkt namelijk dat als mensen elkaar rechtstreeks in de ogen kijken, dit kan voorspellen hoe ze zich daarna sociaal zullen gedragen. Bijvoorbeeld, stellen die elkaar direct in de ogen keken, hadden meer kans om later de blik van hun gesprekspartner te volgen. Ondanks de beperkte frequentie lijkt oogcontact dus een belangrijke rol te spelen in menselijke interacties.
Verrassend
De studie levert belangrijke nieuwe inzichten op. Het is zelfs een van de eerste die laat zien hoe vaak mensen elkaar echt in de ogen kijken tijdens gesprekken. “Het was verrassend om te ontdekken dat direct oogcontact eigenlijk niet zo vaak voorkomt, maar dat het wel belangrijk is voor hoe sociale interacties verlopen,” concludeert Mayrand. “Zelfs als het maar voor een paar seconden is, lijkt de tijd die we besteden aan direct oogcontact een belangrijke indicator te zijn voor hoe we ons daarna sociaal zullen gedragen.”
De onderzoekers zijn nog niet klaar met dit onderwerp. Want de studie vormt de basis voor
interessant toekomstig onderzoek. Zo zijn er verschillende veelbelovende gebieden die het team graag verder hoopt te verkennen, zoals de inhoud van sociale boodschappen die worden overgebracht door oogcontact, hoe oogcontact verandert in verschillende interacties en welke invloed praten heeft op waar we naar kijken tijdens gesprekken.
