De een ziet het meestal somber in, terwijl de ander door het leven dartelt. En waar sommigen nog net de keukenkastjes op orde weten te houden, structureren anderen moeiteloos de boekhouding van een multinational. Volgens nieuw onderzoek blijft de impact van dit soort karaktereigenschappen een leven lang ongeveer hetzelfde.
En dat is opmerkelijk, want je zou denken dat de invloed van je persoonlijkheid op je levensgeluk afhankelijk is van de fase waarin je zit: welke verantwoordelijkheden heb je, doe je veel met vrienden of heb je een pril gezin? Maar gek genoeg maakt dat niet uit: het verband tussen bepaalde karaktertrekken en je geluksniveau blijft een leven lang gelijk.
Een leven lang tevreden
“Vele studies hebben aangetoond dat mensen met bepaalde persoonlijkheidsprofielen tevredener zijn met hun leven dan anderen. Maar het was nog niet duidelijk in hoeverre dat effect blijft bestaan gedurende het hele leven. Extraverte mensen zouden bijvoorbeeld extra gelukkig kunnen zijn als jongvolwassene, een periode waarin vriendschap belangrijk is”, zegt onderzoeker Gabriel Olaru van de Tilburg University. Maar als je druk bent met je gezin maakt dat vermogen om nieuwe vrienden te maken minder uit. “We wilden uitzoeken of dit soort karaktertrekken meer of minder relevant zijn voor tevredenheid met het leven, sociale relaties en werk in specifieke levensfases.”
De Big Five
Om daar achter te komen gebruikten de onderzoekers data uit de zogenoemde LISS-studie die liep van 2008 tot 2019. Meer dan 9000 Nederlanders van 16 jaar en ouder beantwoordden op meerdere momenten vragen over hun karakter op basis van de Big Five-indeling, waarmee de mate van openheid, ordelijkheid, extraversie, vriendelijkheid en stabiliteit (zie kader) wordt vastgesteld. Ook gaven ze antwoord op vragen over hun tevredenheid met hun leven, sociale contacten en werk.
Maar wat de onderzoekers hadden verwacht, gebeurde niet: het verband tussen het karakter van mensen en hoe tevreden ze waren met hun leven bleef hetzelfde. En niet extraversie of openheid, maar emotionele stabiliteit bleek het meest bepalend voor de mate waarin mensen gelukkig waren met de diverse onderdelen van hun leven.
Je karakter is bepalend
“Ondanks verschillen in de sociale rollen die mensen vervullen en de uitdagingen waar ze mee te maken krijgen, blijven karaktereigenschappen bepalend voor de tevredenheid met het leven, werk en sociale contacten op jonge, middelbare én oudere leeftijd”, aldus onderzoeker Manon van Scheppingen van de Tilburg University. “De persoonlijkheid van mensen blijft even relevant gedurende het leven en werd in sommige gevallen voor werktevredenheid zelfs nog belangrijker.”
Ordelijke werkers
Maar niet elke karaktertrek is natuurlijk even relevant voor bijvoorbeeld werk of sociale contacten. Zo was ordelijkheid een duidelijke graadmeter voor werktevredenheid, terwijl extraversie en vriendelijkheid een rol speelden bij tevredenheid met sociale contacten. Het was mooi om te zien hoe mensen die na verloop van tijd hoger gingen scoren op deze eigenschappen ook tevredener werden met de verschillende aspecten van hun leven. Zowel hun karakter als hun levenstevredenheid zijn dus niet helemaal statisch.
Opvallend genoeg had leeftijd de meeste invloed op het verband tussen karakter en werktevredenheid. Als mensen ouder werden, bleek de relatie tussen tevredenheid met hun carrière en hun emotionele stabiliteit sterker te worden.
Openheid maakt blij
Hoewel er niet een heel duidelijk verband is tussen openheid voor nieuwe ervaringen en levenstevredenheid, zagen de onderzoekers toch dat mensen die opener werden naar mate de jaren vorderden, ook tevredener waren met hun leven. Dat kan door indirecte effecten worden verklaard: mogelijk ontmoeten open mensen meer anderen, waardoor ze zich extraverter voelen en zo dan toch tevredener zijn met hun sociale leven.
“Emotionele stabiliteit heeft waarschijnlijk een sterke relatie met levenstevredenheid, omdat deze eigenschap het meest het beeld kleurt dat mensen hebben van de wereld”, zegt Olaru. “Een goed voorbeeld daarvan kun je vinden in de werkcontext. Een van onze bevindingen is dat de link tussen emotionele stabiliteit en werktevredenheid toeneemt als mensen ouder worden. Dit kun je verklaren doordat emotioneel stabiele mensen minder bang zijn om te stoppen met een baan die ze niet leuk vinden en eerder solliciteren op meer uitdagende banen die op de lange termijn meer voldoening geven”, voegt Van Scheppingen daaraan toe.
Je karakter veranderen
De onderzoekers zouden graag meer weten over hoe de dingen die veranderen met de jaren, zoals inkomen, werk, relaties en gezondheid effect hebben op het verband tussen persoonlijkheid en levenstevredenheid. “Hoewel we niet hebben gekeken naar verklaringen voor deze veranderingen, toont de studie wel aan dat onze persoonlijkheid en ons geluk niet in steen geschreven zijn”, concludeert Van Scheppingen. “Misschien kunnen we zelfs invloed hebben op hoe we veranderen: als we proberen om georganiseerder te zijn of meer extravert of vriendelijk, kan dat onze tevredenheid op het gebied van werk of sociale contacten verbeteren.”
De Big Five
De Big Five bestaat uit vijf karaktereigenschappen die de hele menselijke persoonlijkheid samenvatten. Elke dimensie vormt een spectrum van twee extremen, waar iedereen zich tussenin bevindt.
De vijf dimensies zijn:
- Neuroticisme versus stabiliteit. Denk hierbij aan gevoelens van angst, impulsiviteit en kwetsbaarheid.
- Extraversie versus introversie. Hierbij gaat het om sociaal zijn, maar ook om je behoefte aan avontuur, mate van dominantie en je energieniveau.
- Openheid versus geslotenheid. Dit is een breed begrip waar ook intellectuele autonomie onder valt en bijvoorbeeld esthetiek, fantasie en de behoefte aan verandering.
- Zorgvuldigheid versus laksheid. Doelmatigheid, ambitie, betrouwbaarheid en zelfdiscipline spelen hierbij een rol.
- Vriendelijkheid versus antagonisme. Denk hierbij aan de mate van altruïsme, oprechtheid en zorgzaamheid.
