Vleermuizen hebben het wereldwijd moeilijk. Zo ook op het mooie Aruba. Onderzoeker Indra Zaandam is vastbesloten om daar verandering in te brengen. In een interview legt ze uit hoe en waarom.
Zaandam studeerde aan de VU Amsterdam, maar zit inmiddels alweer een tijdje op Aruba. Ze werkt er in het Parke Arikok. Dit enorme park is 34 vierkante kilometer groot en er komen de meest uiteenlopende planten en dieren voor. Zaandam richt zich momenteel op de vleermuizen. En die dieren hebben het niet heel gemakkelijk op Aruba.
Bedreigingen
De vleermuizen op Aruba worden van tal van kanten bedreigd. Bijvoorbeeld door boa’s. “Boa’s, maar ook andere slangen zijn in staat om vleermuizen te eten,” vertelt Zaandam aan Scientias.nl. “Het probleem op Aruba is dat de populatie boa’s onnatuurlijk groot is.” Een ander gevaar zijn wij: de mensen. “Op het eiland wordt veel gebouwd. Eén van de belangrijkste en veel voorkomende plantensoorten is de zuilcactus en deze cactussen worden vaak omgekapt tijdens het bouwen. Vooral de fruit of nectar etende vleermuizen zijn afhankelijk van deze cactussoorten. Doordat er minder zuilcactussen zijn, is er ook minder voedsel beschikbaar voor deze vleermuizen.”
Maar niet alleen door zuilcactussen te vernielen, zit de mens de vleermuis dwars. “Het bouwen heeft er mogelijk ook tot geleid dat de vleermuizen minder woonruimte hebben. Heel vaak gaan ze zich dan in daken van huizen nestelen, wat weer voor veel overlast zorgt. Tevens is het zo dat de mens de vleermuis ook direct bedreigt. Vaak wordt er in grotten (binnen het park maar ook buiten) vandalisme gepleegd waarbij de vleermuizen opzettelijk gestoord worden door bijvoorbeeld het ontsteken van vuur of door het gebruik van fel licht.”
Soorten
Uit onderzoek is tot op heden gebleken dat er op Aruba zo’n acht verschillende soorten vleermuizen leven. En dankzij het werk van Zaandam, haar collega’s Jafet Nassar en Fernando Simal en een hechte kerngroep bestaande uit andere Arikok-medewerkers en externe partners komen we steeds meer over deze vleermuizen te weten. En het werk van de wetenschappers zit er nog lang niet op. Op dit moment monitoren de wetenschappers diverse soorten vleermuizen. Om de twee maanden bezoeken de wetenschappers diverse grotten en mijnschachten in het park op Aruba om meer over de vleermuizen te weten te komen. Waar wonen de dieren het liefst? Hoe ontwikkelt hun populatie zich? Wat eten ze wanneer? En wat hebben ze nu precies nodig om te overleven?
Maatregelen
En wanneer het nodig is, worden er direct maatregelen genomen. Zo werd zo’n drie jaar geleden vastgesteld dat het aantal vleermuizen in de grot Tunnel of Love wel heel rap terugliep. De directie van het park kreeg van wetenschappers het advies om de grot te sluiten voor publiek en de vleermuizen zo de ruimte en tijd te geven om zich te herstellen. De grot is nu alweer zo’n drie jaar gesloten voor publiek. “Bij een inspectie die we dit jaar hielden, werd geconstateerd dat het sluiten van de grot een zeer positief effect heeft gehad op de vleermuizenpopulatie,” vertelt Zaandam. Het aantal vleermuizen neemt weer toe. “Het geeft aan dat zonder ingrijpen van de mens, het welzijn van de vleermuizenpopulatie op Aruba niet gegarandeerd zou kunnen worden.”
Belangrijk
En het voortbestaan van de vleermuis op Aruba is van cruciaal belang. “Vleermuizen worden als zogenoemde ‘key stone species’ beschouwd. Dit betekent dat ze een essentiële rol in het Arubaanse ecosysteem innemen. De nectar etende vleermuizen zijn één van de belangrijkste bestuivers van drie zuilcactussoorten. Geen vleermuizen, geen bestuiving, geen zuilcactus en daardoor geen cactusvruchten. Zuilcactussen zijn op hun beurt erg belangrijk voor de voedselvoorziening van verschillende diersoorten op Aruba. Je zou kunnen zeggen dat zonder vleermuizen, er geen zuilcactussen zouden zijn en zonder zuilcactussen zou het bestaan van verschillende diersoorten die op Aruba voorkomen niet mogelijk zijn.”
Hoe redden we de vleermuis?
Maar hoe kan het onderzoek ervoor zorgen dat de vleermuizenpopulatie en met hen vele andere dieren- en plantensoorten in stand blijven? “Door deze studie hopen we op langer termijn een aantal elementen te kunnen bewerkstelligen. Eerst hopen we dat we aan het eind van het monitoren een beter beeld hebben van hoe onze vleermuizenpopulatie functioneert en beweegt. Door dit inzicht hopen we ook adviezen voor het management van het park te formuleren om zo een gezonde vleermuizenpopulatie op het eiland te bewerkstelligen en in stand te houden. Daarnaast is het creëren van bewustwording omtrent dit onderwerp bij de lokale bevolking en alle andere bezoekers van het park van groot belang.”
Zaandam doet haar werk met veel plezier. “Vaak is men niet op de hoogte van de ernst van een situatie of van het belang van de natuur voor ons eigen welzijn. Daarnaast is dit werk voor mij erg belangrijk omdat er veel van de natuur valt te leren. De natuur betekent voor mij innovatie en inspiratie en is dynamisch.” Maar zal de natuur in dit geval – eventueel met een beetje hulp van de mens – dynamisch genoeg zijn om zichzelf van een gewisse dood te redden? Met andere woorden: redt de vleermuis het op Aruba? Zaandam heeft er wel moed op. “Ik ben van mening dat de vleermuizen op Aruba het met een beetje hulp van de mens zullen redden.”
