Als 20 procent vlees wordt vervangen door microbieel eiwit, kan de jaarlijkse ontbossing tegen 2050 zijn gehalveerd, zo blijkt uit een nieuwe studie.
Al een tijdje weten we dat onze hedendaagse vleesconsumptie onhoudbaar is. Maar het laten liggen van die gehaktbal is voor velen toch een grote uitdaging. Wetenschappers experimenten er dan ook lustig op los met plantaardige vleesvervangers die ‘net echt’ smaken en kweekvlees, waarbij vlees wordt gekweekt in een laboratorium met behulp van cellen van een levend dier. Een ander veelbelovend alternatief is microbieel eiwit. Hoewel wat minder bekend, is dit echter een vleesvervanger waar het milieu behoorlijk blij van wordt, zo bewijzen onderzoekers.
Vleesindustrie
De wereldwijde veeteelt doet niet veel goeds voor onze planeet. Zure regen, ontbossing, landafbraak en het verlies van biodiversiteit zijn stuk voor stuk gevolgen van onze intensieve veelteelt. De huidige vleesindustrie genereert bovendien flink wat broeikasgassen en draagt zo een steentje bij aan de opwarming van de aarde. Om maar met cijfers te gooien, De vleesproductie beslaat grofweg 15-24 procent van alle broeikasgasuitstoot en is daarmee de grootste voedselbron die bijdraagt aan vervuilende emissies.
Bossen
Dat de vleesindustrie zo’n grote klimaatimpact heeft is omdat koeien, varkens en schapen behoorlijk wat broeikasgassen uitstoten. Tegelijkertijd worden er ook veel bossen – die veel koolstof opslaan – voor de vleesindustrie gekapt. Bossen moeten bijvoorbeeld plaatsmaken voor vee. Bovendien worden er ook bossen gekapt zodat hier het voer voor vee verbouwd kan worden. Jaarlijks gaan ongeveer 13 miljard voetbalvelden aan bos verloren doordat land wordt omgezet in weides of akkerland.
Microbieel eiwit
Volgens veel wetenschappers kan het zo niet langer. En dus zoeken ze naarstig naar duurzame vleesvervangers. Eén daarvan is microbieel eiwit. “Microbieel eiwit is een voedzame, eiwitrijke biomassa met een vleesachtige structuur,” legt onderzoeker Florian Humpenöder in gesprek met Scientias.nl uit. “Het wordt geproduceerd door microben zoals schimmels via fermentatie in bioreactoren.” Microbieel eiwit wordt gemaakt in specifieke culturen, net zoals bier en brood. De microben leven van suiker en gedijen in een constante temperatuur. Het eindproduct is een zeer eiwitrijk product dat smaakt, voelt en net zo voedzaam is als echt vlees. “Het goede nieuws is dat mensen niet bang hoeven te zijn dat ze in de toekomst alleen nog maar groenten moeten eten,” zegt Humpenöder. “Ze kunnen gewoon hamburgers blijven eten, alleen worden die burgers op een andere manier geproduceerd.”
Studie
Volgens Humpenöder zou de vervanging van vlees door microbieel eiwit in de toekomst de uitstoot van broeikasgassen aanzienlijk kunnen verminderen en zelfs bossen kunnen redden. De onderzoekers namen in hun studie microbieel eiwit op in een geavanceerd computermodel om zo de milieueffecten in de context van het hele voedsel- en landbouwsysteem te plaatsen. De onderzoekers hielden in hun model rekening met toekomstige bevolkingsgroei, voedselvraag, voedingspatronen en dynamiek in landgebruik en landbouw.
Ontbossing gehalveerd
Het onderzoek leidt tot een interessante conclusie. “We ontdekten dat als 20 procent vlees wordt vervangen door microbieel eiwit, de jaarlijkse ontbossing en de daarmee samenhangende CO2-uitstoot tegen 2050 kan zijn gehalveerd,” concludeert Humpenöder. “Het kleinere aantal herkauwers vermindert niet alleen de druk op het land, maar vermindert ook de methaan-uitstoot en de stikstof-emissies. Kortom, het vervangen van vlees door microbieel eiwit zou een goed begin zijn om de schadelijke effecten van de huidige vleesproductie te verminderen. Bovendien kan het een belangrijke bijdrage leveren aan het behalen van de doelstellingen uit het Parijse klimaatakkoord.”
Wie van de drie?
Ondanks deze positieve bevindingen, legt microbieel eiwit het qua populariteit nu nog sterk af tegen plantaardig vlees en kweekvlees. Volgens Humpenöder onterecht. “Kweekvlees krijgt de laatste tijd erg veel publieke aandacht,” zegt hij. “Deze biotechnologie bevindt zich echter nog in een vroeg ontwikkelingsstadium met veel onbekenden, met name wat betreft samenstelling en kosten van het groeimedium. Daarentegen is microbieel eiwit tegenwoordig al in sommige landen – zoals in het Verenigd Koninkrijk en Zwitserland – verkrijgbaar in supermarkten. Bovendien is microbieel eiwit in tegenstelling tot de meeste plantaardige vleesvervangers niet alleen eiwitrijk, maar bevat het ook alle essentiële aminozuren die de mens uit voeding moet halen.”
Werk aan de winkel
Al met al laten de onderzoekers in hun studie de grote voordelen van microbieel eiwit zien. Toch is er nog werk aan de winkel. “Commercieel verkrijgbaar microbieel eiwit vereist suiker als grondstof,” legt Humpenöder uit. “De suiker wordt geproduceerd op akkerland, een factor waar overigens rekening mee is gehouden in ons onderzoek. Dit is echter de reden dat het huidige microbiële eiwit niet volledig losgekoppeld kan worden van de landbouwproductie, al heeft het wel veel minder landbouwgrond nodig dan echt vlees. Op dit moment wordt er echter ook gewerkt aan fermentatie met behulp van micro-organismen die geen suiker, maar CO2 of methaan als voedselbron gebruiken.”
Geen wondermiddel
Hoewel de toepassing van microbieel eiwit dus nog niet uitontwikkeld is, laten de onderzoekers de potentie ervan zien. “Microbieel eiwit mag echter niet worden gezien als een wondermiddel om de klimaat- of biodiversiteitscrisis op te lossen,” onderstreept Humpenöder. “In plaats daarvan zou het onderdeel moeten uitmaken van een groter geheel.”
Kortom, het is een en-en-verhaal. Maar dat microbieel eiwit in de toekomst vaker op ons bord zal verschijnen, lijkt onbetwistbaar.
