Melkzuur, dat stofje dat in je spieren komt als je je hard inspant, werd altijd gezien als een afvalproduct van de energieproductie. Nu denken onderzoekers dat dit proces je afweersysteem ‘slimmer’ maakt. Hoe werkt dit?
Melkzuur vervloek je misschien als je in de sportschool staat, of als je aan het wielrennen bent en je benen aan het verzuren zijn, maar enige waardering voor dit stofje is misschien wel op zijn plaats. Het blijkt namelijk een belangrijke rol te spelen in het scherper en efficiënter maken van ons afweersysteem. Een internationaal onderzoeksteam, geleid door het Radboud UMC, laat zien hoe we via het BCG-vaccin ons aangeboren afweersysteem een boost geven met behulp van deze tot voor kort nog als ‘afvalproduct’ bestempelde stof.
Cell
Het internationale team bestudeerde of melkzuurproductie de bouw (of verpakking) van ons DNA in immuuncellen kan veranderen en of het genen aan of uit kan zetten, en dus betrokken is bij zogeheten ‘getrainde immuniteit’. Het onderzoek werd gepubliceerd in het wetenschappelijke blad Cell.
Getrainde immuniteit
Hoe werkt het? Er zijn twee verschillende manieren waarop je lichaam je beschermt tegen ziekten. Aangeboren immuniteit beschermt ons vanaf de geboorte tegen virussen en andere ziekteverwekkers en adaptieve immuniteit wordt opgebouwd tegen individuele ziekteverwekkers na een eerdere infectie. De aangeboren immuniteit kun je echter ook ’trainen’, bijvoorbeeld met behulp van het BCG-vaccin. Dit vaccin, dat beschermt tegen tuberculose, brengt die eerste vorm van immuniteit in een verhoogde staat van paraatheid. Het bestrijdt niet alleen tuberculose, maar ook andere luchtweginfecties. Normaal gesproken verbeteren vaccins het adaptieve immuunsysteem zonder dat we een infectie hoeven door te maken, maar dit vaccin helpt dus ook het aangeboren afweersysteem.
Lactaat (melkzuur)
De wetenschappers wilden weten hoe dit precies werkt. Om die vraag te beantwoorden, keek het team naar BCG-gevaccineerde individuen. Wat blijkt? Aangeboren ‘getrainde’ immuuncellen verbruiken meer glucose (suiker) en produceren daarbij ook extra lactaat (melkzuur). Dit verandert inderdaad de ‘inrichting’ van het DNA van de immuuncellen. Zie het alsof het de meubels in een kamer verschuift zodat belangrijke handleidingen (genen) beter leesbaar worden. Die genen helpen vervolgens bij het bestrijden van infecties. Bij gezonde mensen die het BCG-vaccin kregen zagen de onderzoekers dan ook dat meer lactaat (melkzuur) in hun afweercellen samenging met een betere afweerreactie. Hun immuunsysteem reageerde als het ware scherper en efficiënter op gevaar. Je zou dus kunnen stellen dat lactaat de ‘trainingscoach’ is van onze afweer.
