Kinderen uit armere gezinnen zijn minder gevoelig voor beloningen dan kinderen uit rijkere gezinnen, en dat kan invloed hebben op hun motivatie en leren. Dat blijkt uit een nieuw onderzoek van het Massachusetts Institute of Technology.
Krijg je complimenten, aandacht, cadeautjes of een andere vorm van een beloning? Dan reageren je hersenen daar onder andere op door de neurotransmitter ‘dopamine’ aan te maken. Een stofje dat een cruciale rol speelt in de motivatie om te werken voor een beloning. Maar het beloningssysteem in de hersenen blijkt niet bij iedereen hetzelfde te werken. Daar zijn wetenschappers van het Massachusetts Institute of Technology achter gekomen. De gevoeligheid van de hersenen voor belonende ervaringen – wat een belangrijke factor is bij motivatie en aandacht – wordt beïnvloed door sociaaleconomische omstandigheden.
Dat concluderen de wetenschappers na het onderzoek waarin ze kinderen tussen de 12 tot 14 jaar oud met verschillende sociaaleconomische statussen (SES) een raadspelletje lieten spelen waarbij ze geld konden verdienen of verliezen. De jonge deelnemers kregen daarvoor steeds een getal te zien tussen één en negen. Van tevoren moesten ze raden of het getal groter of kleiner zou zijn dan vijf. Voor elke juiste gok zouden ze een dollar verdienen, bij elke verkeerde gok zouden ze vijftig cent verliezen.
Gevoeliger voor beloningen
Wat bleek? Kinderen met hogere SES-achtergronden reageerden zowel in hun gedrag als in hun hersenen veel actiever op een goede gok dan kinderen uit lagere SES-achtergronden. Met name de ‘nucleus accumbens’ was sterker actief, een hersengebied dat betrokken is bij het verwerken van positieve beloningen. Het onderzoek suggereert daarmee dat je achtergrond invloed heeft op je gevoeligheid voor beloningen. Op zich is dat niet heel gek, vertelt onderzoeker John Gabrieli: “Als je in een omgeving leeft waar veel middelen en beloningen zijn, dan stelt je brein zich daar op een bepaalde manier op af”, legt hij uit. Hetzelfde principe geldt als je in een omgeving leeft waar beloningen schaarser zijn. “In plaats van overgevoelig te zijn voor beloningen, lijkt het erop dat deze hersenen in deze situatie gemiddeld minder gevoelig zijn, omdat je niet verwacht dat de beloning echt komt of minder consistent is.”
In de studie richtten de onderzoekers zich op het ‘striatum’, een hersengebied dat een belangrijke rol speelt in de beloningsreactie en het besluitvormingsproces. Studies bij mensen en diermodellen hebben aangetoond dat dit gebied zeer actief wordt tijdens belonende ervaringen. Het striatum bestaat uit twee delen: de nucleus accumbens, die betrokken is bij het verwerken van positieve beloningen, en de caudate nucleus, die betrokken is bij het verwerken van zowel positieve als negatieve beloningen. De onderzoekers ontdekten dat de nucleus accumbens meer activiteit vertoonde bij kinderen uit hogere SES-achtergronden dan bij kinderen uit lagere SES-achtergronden. De caudate nucleus liet geen verschil zien.
Beloningsreactie
Die onderzoekers denken dat hun vinding zeer relevant is voor het begeleiden van kinderen in het onderwijs. “Het feit dat deze kinderen minder gevoelig lijken te zijn voor de beloningen die ze krijgen, kan invloed hebben op hoe ze leren van hun ervaringen”, aldus hoofdonderzoeker Alexandra Decker. Dit zou kunnen betekenen dat deze kinderen minder gemotiveerd zijn om zich in te spannen voor taken die beloningen opleveren, zoals schoolwerk. Dat is in lijn met eerder onderzoek, waaruit bleek dat kinderen uit lagere SES-achtergronden slechter presteren op tests van aandacht en geheugen, en dat ze meer kans hebben om depressie en angst te ervaren. Hetzelfde zagen de onderzoekers in deze studie: kinderen uit hogere SES-achtergronden waren meer geneigd om hun gokgedrag aan te passen op basis van de feedback die ze kregen. Ook gokten ze vaker als ze goed hadden geraden en minder vaak als ze fout hadden geraden.
Hoe sterk je reageert op beloningen hangt dus samen met motivatie en leren van feedback. De onderzoekers willen daarom in de toekomst onderzoeken of het mogelijk is om de beloningsgevoeligheid van de kinderen uit lagere SES-achtergronden via training of stimulatie alsnog te verhogen. Ze hopen dat op die manier ook deze kinderen beter presteren op school en een beter algemeen welzijn hebben.
