Hoe erg is het om ‘nee’ te zeggen tegen een kerstborrel?

Zeg je wel eens ‘ja’ tegen een uitnodiging waar je eigenlijk geen zin in hebt? Dan ben je niet de enige. Toch heeft het afwijzen van een uitnodiging vaak niet de gevolgen die mensen verwachten, zo blijkt uit onderzoek.

Het is weer die tijd van het jaar: de feestdagen staan voor de deur en je agenda stroomt vol met uitnodigingen voor kerstdiners, borrels en oud- en nieuwfeestjes. Je wilt graag je vrienden en familie zien, maar je hebt ook behoefte aan wat rust en tijd voor jezelf. Bovendien wil je het nieuwe jaar niet bekaf beginnen. Maar hoe zeg je ‘nee’ tegen een uitnodiging zonder je vrienden, familie of collega’s te kwetsen? Veel mensen worstelen met deze vraag. Maar dat blijkt helemaal niet nodig: mensen overschatten vaak hoe erg iemand het vindt dat je een uitnodiging afslaat.

“Ik ben ooit naar een evenement gegaan waar ik absoluut niet naartoe wilde”, vertelt hoofdauteur Julian Givi. “Ik ging toch omdat ik bang was dat degene die me uitnodigde boos zou worden als ik niet zou gaan.” Dat blijkt een veelvoorkomende ervaring te zijn. In de voorstudie voor dit onderzoek gaf meer dan driekwart van de respondenten (77%) toe wel eens uitnodigingen te accepteren waar ze eigenlijk geen zin in hadden, omdat ze zich zorgen maakten over de gevolgen van een afwijzing. Om te onderzoeken hoe gegrond deze angsten waren, voerden Amerikaanse onderzoekers vijf experimenten uit met meer dan tweeduizend deelnemers.

Avondje thuis
In een van deze experimenten moesten deelnemers een scenario lezen waarin ze ofwel zelf een vriend uitnodigden, ofwel door een vriend werden uitgenodigd om een avond uiteten te gaan. De deelnemers die de uitnodiging kregen, moesten zich vervolgens voorstellen dat ze die zouden afwijzen. Ze zouden eerder die dag al plannen hebben, en daarom de avond thuis willen zijn om even te ontspannen. De deelnemers die zich moesten voorstellen dat ze de uitnodiging gaven, kregen te horen dat hun vriend om diezelfde reden het plan afwees.

Negatieve gevolgen
Wat bleek? De afwijzers dachten vaak dat dit direct negatieve gevolgen zou hebben voor de relatie met de ander. Ze gingen er vanuit dat hun vriend heel boos of teleurgesteld zou zijn, en ook dat ze in de toekomst minder snel uitgenodigd zouden worden. Hoewel de personen die de denkbeeldige afwijzing kregen het wel degelijk jammer vonden, was de mate waarin zij zich hier slecht over voelden een stuk lager dan wat de afwijzer van tevoren inschatte. Volgens de onderzoekers komt dat verschil in beleving doordat de mensen die afwijzen, vermoeden dat de ander zich vooral concentreert op de afwijzing zelf, in plaats van op de overwegingen om af te zeggen.

Prille of lange relaties
Een verkeerde inschatting dus. Je zou denken dat dit dan vooral voorkomt in prille en nieuwe relaties: situaties waarin je de ander nog niet genoeg kent, of nog niet het vertrouwen hebt opgebouwd waarin een afwijzing niet (zo) negatief wordt opgepakt. Maar dat bleek niet het geval te zijn, zo ontdekten de wetenschappers.

De onderzoekers rekruteerden tachtig romantische stellen voor een zogenaamde “koppelsenquête”. Van de koppels die deelnamen was 74% meer dan vijf jaar samen, 21% één tot vijf jaar samen, 1% een half jaar tot een jaar samen en 4% minder dan een half jaar samen. De ene helft van het stel moest een uitnodiging schrijven voor een activiteit die ze de komende weken graag wilden doen – zoals een film kijken, uit eten gaan of wandelen in een park. Daarna was het aan de partner om deze uitnodiging te lezen, en een afwijzing te schrijven die iets zei als: “Ik blijf liever gewoon thuis om te ontspannen.” Ook hieruit bleek dat de persoon die de uitnodiging afwees, sneller bang was om de ander teleur te stellen, of een signaal af te geven dat ze minder om hun partner zouden geven, dan in het echt het geval was – ongeacht hoe lang de stellen samen waren.

Tijd doorbrengen is ook goed
Hoewel we dus duidelijk slecht kunnen inschatten hoe vervelend de ander het écht vindt als je niet ingaat op een leuk plan, is het goede nieuws dat ‘nee’ zeggen minder negatieve gevolgen heeft dan we vaak denken. Dat blijkt vooral het geval als je een goede reden hebt om dat te doen. “Natuurlijk zijn er momenten geweest dat ook ik een beetje van streek was door iemand die een uitnodiging afwees”, geeft Givi toe. “Maar over het algemeen overschatten we toch echt de negatieve gevolgen die iets afwijzen heeft op onze relaties.”

“Wees dus niet bang om hier en daar een uitnodiging af te slaan”, concludeert de onderzoeker. “Maar”, voegt hij daaraan toe, “houd ook in gedachten dat tijd doorbrengen met anderen belangrijk is voor hoe relaties zich ontwikkelen, dus wijs ook zeker niet elke uitnodiging af.”

Bronmateriaal

"Saying no: The negative ramifications from invitation declines are less severe than we think." - Personality and Social Psychology

Afbeelding bovenaan dit artikel: Todor Tsvetkov van Getty Images Signature (via Canva Pro)

Fout gevonden?

Interessant voor jou

Voor jou geselecteerd