Hoe een ongecontroleerde hiv-infectie deze pandemie nog veel erger kan maken

Onderzoekers betogen dat het kan leiden tot de opkomst van nieuwe coronavarianten die ‘zelfs nog besmettelijker zijn dan de deltavariant’.

Op dit moment worden we geconfronteerd met de opkomst van een nieuwe coronavariant: Omikron. Deze nieuwe variant van het coronavirus werd voor het eerst ontdekt in zuidelijk Afrika en is behoorlijk gemuteerd; het verschilt op maar liefst 32 plaatsen van het oorspronkelijke coronavirus dat in Wuhan werd ontdekt. Wetenschappers vermoeden dat Omikron is ontstaan in een onbehandelde hiv-patiënt met een verzwakt immuunsysteem: vandaar de vele mutaties. En dat zou ons wakker moeten schudden, zo betogen onderzoekers. Want als we niet oppassen, kunnen ongecontroleerde hiv-infecties de pandemie nog erger maken dan deze al is.

Hiv
Afrika is het werelddeel dat het hardst getroffen is door hiv en aids. In Sub-Sahara Afrika heeft 2 op de 3 van de 37,7 miljoen mensen hiv (ongeveer 25 miljoenen mensen in totaal). Velen worden echter niet behandeld; zo slikken ongeveer 8 miljoen mensen geen medicijnen. En dat heeft verstrekkende gevolgen, ook wat betreft de COVID-19-pandemie.

Ernstiger ziekteverloop
Mensen met hiv hebben een verzwakte afweer tegen virussen en bacteriën. En dat betekent dat ze dus ook vatbaarder zijn voor het rondwarende coronavirus en vaker een ernstiger ziekteverloop kennen. Studies hebben daarnaast aangetoond dat – vóór de uitrol van de coronavaccins – mensen met hiv 30 tot wel 50 procent meer kans hebben om te overlijden aan COVID-19.

Nieuwe varianten
Hoewel dat al erg genoeg is, hebben ongecontroleerde hiv-infecties nog meer ernstige gevolgen. Omdat ziekteverwekkers zich ongehinderd in onbehandelde hiv-patiënten kunnen vermenigvuldigen, kunnen ze daarbij ook flink muteren. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de nieuw opgedoken coronavariant Omikron. Bovendien blijkt dat mensen met een verzwakt immuunsysteem een grotere kans hebben om gedurende enkele weken of maanden besmet te blijven met COVID-19, waardoor de kans op mutatie van het virus nog groter wordt. Dergelijke langdurige infecties zijn waargenomen bij coronapatiënten met een gevorderde, ongecontroleerde hiv-infectie, van wie de meesten dus in Sub-Sahara Afrika wonen. En als deze mensen ook nog eens geen toegang krijgen tot coronavaccins, kan dit leiden tot de opkomst van nieuwe, riskante coronavarianten.

Besmettelijker
Onderzoekers betogen nu in een opiniestuk dat door het onvermogen om COVID-19 aan te pakken in landen met hoge percentages ongecontroleerde hiv-infecties, de opkomst van nieuwe coronavarianten die ‘zelfs nog besmettelijker zijn dan de deltavariant’ dreigt. Ook zou het ertoe kunnen leiden dat een nog gevaarlijkere variant opdoemt die beter opgewassen blijkt tegen onze huidige vaccins. En dat zou betekenen dat we wereldwijd een immense stap zouden terugdoen in onze strijd tegen het coronavirus.

Vaccinatie
De onderzoekers benadrukken dan ook dat het heel belangrijk is – ook voor onszelf – om Afrika te vaccineren tegen het coronavirus; een werelddeel dat een ontzettend lage vaccinatiegraad heeft. Op het hele Afrikaanse continent is bijvoorbeeld slechts 6,6 procent van de bevolking gevaccineerd. En dat, in combinatie met het hoge aantal onbehandelde hiv-patiënten, zou behoorlijk slecht kunnen uitpakken. “Naast de ethische argumenten om het vaccinnationalisme aan te pakken en het aantal sterfgevallen wereldwijd te verminderen, wijzen de beschikbare gegevens er sterk op dat het vaccineren van mensen in Afrika de overdrachtssnelheid wereldwijd zal helpen verminderen, de opkomst van nieuwe varianten zal beperken en de wereldwijde beheersing van de pandemie zal versnellen,” zo schrijven de onderzoekers.

Hernieuwde inzet
Het onderzoeksteam dringt aan op een hernieuwde inzet van hoge-inkomenslanden om iets te doen tegen de oneerlijke verdeling van vaccins over de wereld. Om toch ook arme landen een kans te geven, werd het COVID-19 Vaccines Global Access (kortweg COVAX) in het leven geroepen. Een op papier prachtig initiatief waar landen, filantropen en de private sector geld aan kunnen toezeggen, om zo COVID-19-vaccins voor iedereen beschikbaar te maken. Maar in de praktijk komt er weinig van terecht. En dat terwijl het de vraag is of inwoners van gefortuneerde landen zich ooit echt veilig mogen wanen zolang het virus in andere delen van de wereld nog volop rondwaart. De onderzoekers hopen dat hun opiniestuk rijke landen aanspoort om de vaccinongelijkheid te verhelpen; ook voor hun eigen bestwil.

Ondertussen is door de coronapandemie ook de bestrijding van hiv en aids in het gedrang gekomen. De onderzoekers hopen dan ook dat de ondersteuning van hiv-behandelings- en zorgprogramma’s die zijn verstoord door de COVID-19-pandemie weer op de rails gezet kunnen worden. “Beide ziekten zouden effectiever kunnen worden teruggedrongen als ze tegelijkertijd worden aangepakt,” schrijven de onderzoekers. “De beste manier voor regeringen om hun burgers te beschermen, is niet door degenen die hiv-positief zijn verder te stigmatiseren. Het is door snel vaccins te verstrekken om zo de meest kwetsbaren ter wereld te beschermen.”

Bronmateriaal

"Uncontrolled HIV could be behind Covid-19 variants in Africa" - Scimex

Afbeelding bovenaan dit artikel: Miguel Á. Padriñán via Pexels

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd