Grote gletsjers zijn eigenlijk enorme bulldozers, blijkt uit onderzoek. Ze vormen de aarde en maken de weg vrij voor complex leven.
Gletsjers zijn essentieel voor het leven op aarde. Het zijn langzaam stromende rivieren van ijs die de leefgebieden van planten en dieren zowel vormgeven, als in stand houden. Het smelten van deze stromende ijsrivieren levert dieren essentiële voedingsstoffen op die terechtkomen in de meren, rivieren en oceanen waar zij leven.
Gletsjers
Zo’n 700 miljoen jaar geleden, tijdens de Cryogenium, werd onze planeet ijskoud en werd het landschap gedomineerd door enorme gletsjers. Uit nieuw onderzoek van wetenschappers van de New Curtin University in Perth, Australië blijkt dat deze enorme gletsjers essentieel zijn geweest voor de vorming van complex leven.
Onderzoek
De onderzoekers hebben aangetoond dat de gletsjers tijdens het doorklieven van ons landschap diep in de aardkorst hebben geschraapt, waardoor belangrijke mineralen vrijkwamen. Dit kwamen ze te weten door kristallen in oeroude stenen te analyseren. De mineralen die vrijkwamen beïnvloedden de aarde veel: ze veranderden de chemische samenstelling van de oceanen en creëerden omstandigheden waarin complex leven zich kon ontwikkelen. “Toen deze gigantische ijskappen smolten, veroorzaakten ze enorme overstromingen die mineralen en hun chemicaliën, waaronder uranium, in de oceanen spoelden”, zegt professor Chris Kirkland van de Curtin University. De mineralen kwamen in de oceaan terecht op een punt dat complexer leven op aarde begon te evolueren. Hij benadrukt dat deze studie weer eens laat zien hoe de natuurlijke systemen op aarde in verbinding staan met elkaar.
Cryogenium
Het is niet precies bekend hoe de aarde zo’n 700 miljoen jaar geleden kon veranderen in zo’n enorme diepvries, maar wetenschappers hebben wel een aantal theorieën. Eén oorzaak zou kunnen zijn dat het aantal broeikasgassen, en dan voornamelijk CO2, aanzienlijk was afgenomen. Het CO2-gehalte kan zijn gedaald doordat gesteenten op een groot tropisch continent dat toen bestond sterker verweerden. Bij chemische verwering van gesteente worden mineralen in een gesteente afgebroken door bepaalde chemische reacties. In dit geval zou het volgens wetenschappers kunnen dat CO2 uit de lucht werd gehaald en zich ging binden aan calcium of andere elementen, met als gevolg dat het werd ‘opgesloten’ in carbonaatmineralen. Deze mineralen kunnen CO2 langdurig opslaan in gesteenten en oceanen.
Daarnaast kan het zijn dat het uit elkaar bewegen van tektonische platen in die periode ook een rol hebben gespeeld. Het kan zijn dat door het uiteenvallen van continenten ondiepe zeeën waren ontstaan. Dit leidde dan weer tot minder CO2 in de atmosfeer.
Ook ijskappen hebben mogelijk bijgedragen aan het ontstaan van het Cryogenium. Naarmate ze richting de tropen opschoven, reflecteerden ze meer zonlicht de ruimte in, wat de afkoeling versterkte. Al met al denken wetenschappers dat deze processen er gezamenlijk voor zorgden dat de aarde afkoelde, totdat het ijs de hele planeet bedekte en het Cryogenium was ingeluid. “De tijdschaal van natuurlijke processen op aarde is belangrijk om in gedachten te houden. Gedurende duizenden, miljoenen en miljarden jaren zullen processen zoals platentektoniek, erosie en atmosferische cycli de toekomst van de planeet blijven bepalen”, schrijft professor Kirkland.
Persoonlijke boodschap
Kirkland zegt dat de aarde zich wel zal redden, maar complexe menselijke samenlevingen misschien niet. Dat hangt af van de keuzes die we nu maken. We zijn op korte termijn de drijvende kracht achter klimaatverandering geworden, schrijft hij. “Het diepe verleden biedt een leidraad voor hoe chemische cycli op onze planeet werken. Of we verstandig genoeg zullen zijn om deze informatie te gebruiken, valt nog te bezien.”
