Een bevalling is heftig. Lang niet alle vrouwen komen dan ook zonder mentale kleerscheuren door de kraamtijd heen. Dat blijft echter niet zonder gevolgen voor de baby: het lijkt slecht voor zijn taalontwikkeling.
Door stress en slaapgebrek in combinatie met alle zwangerschapshormonen krijgen liefst 50 tot 80 procent van de kersverse moeders in de dagen na de bevalling te maken met neerslachtigheid, ook wel ‘kraamtranen’ of ‘babyblues’ genoemd. Bij de meeste vrouwen verdwijnt dit depressieve gevoel vanzelf terwijl het nieuwe leven als moeder indaalt. Maar een kleiner aantal nieuwe moeders – in Nederland naar schatting zo’n 23.000 of 13 procent per jaar – krijgt in de weken of maanden na de bevalling last van een postnatale of postpartum depressie.
Dit is niet alleen heel zwaar voor de moeder, maar uit analyses blijkt dat dit ook een negatieve invloed kan hebben op de ontwikkeling van het kind en zijn of haar spraakvermogen. Tot nu toe weten we nog vrij weinig over deze ontwikkelingsstoornis in de vroege taalontwikkeling bij zuigelingen. Reden temeer voor wetenschappers van het Max Planck Instituut in Leipzig om hier onderzoek naar te doen.
Basis voor taalontwikkeling
Het onderzoeksteam onder leiding van Gesa Schaadt boog zich over de vraag hoe goed baby’s spraakgeluiden van elkaar kunnen onderscheiden, afhankelijk van de stemming van hun moeder. Dit vermogen wordt beschouwd als een belangrijke basis voor een goed ontwikkelde taalvaardigheid in de toekomst. Als zuigelingen verschillende taalklanken van elkaar kunnen onderscheiden, dan lukt het ze ook om afzonderlijke woorden te herkennen en uit elkaar te houden.
De resultaten laten zien dat zes maanden oude kinderen gemiddeld gezien achterlopen bij de verwerking van spraakklanken, wanneer hun moeder twee maanden na de geboorte in een negatieve stemming verkeert, vergeleken met de controlegroep. De baby’s met een sombere moeder vonden het erg moeilijk om onderscheid te maken tussen lettergreepklanken, zoals ‘ba’, ‘ga’ en ‘bu’ (uitgesproken in het Engels).
Mismatch response
De ontwikkeling van de zogenaamde ‘mismatch response‘ – het herkennen van een prikkel die niet in het rijtje thuishoort; in dit geval een lettergreepklank – was duidelijk vertraagd bij de zuigelingen van depressieve moeders, vergeleken met de baby’s wier moeder in een positievere stemming was twee maanden na de geboorte. Deze mismatch response is een maat voor hoe goed iemand geluiden van elkaar kan onderscheiden. Als deze ontwikkeling is vertraagd, dan wordt dit beschouwd als een indicatie van een verhoogd risico op het krijgen van een spraakstoornis op latere leeftijd.
“We vermoeden dat de psychisch zieke moeders minder tegen hun baby praten, waardoor de baby’s minder worden blootgesteld aan de verschillende taalklanken”, legt onderzoeker Gesa Schaadt uit. “Ze variëren waarschijnlijk ook minder met klanken en babbelen niet zo uitbundig boven de wieg.” Op deze manier horen de baby’s niet zoveel taalklanken en leren ze dus ook minder dan hun leeftijdsgenoten met een gezonde moeder, zegt Schaadt. Het aanhoren van deze klanken wordt beschouwd als een voorwaarde voor verdere taalontwikkeling.
Koetsjie Koetsjie
De resultaten laten zien hoe belangrijk het is dat ouders babygerichte spraak gebruiken voor de verdere taalontwikkeling van hun kinderen. Op zuigelingen gerichte spraak die sterk varieert in klank, waarbij de moeder bepaalde delen van woorden duidelijker benadrukt – en dus de aandacht van de kleintjes vestigt op wat er wordt gezegd – is van groot belang. Depressieve moeders gebruiken vaak meer eentonige, minder op baby’s gerichte woorden en klanken. “Om een goede ontwikkeling van jonge kinderen te garanderen, is ook passende ondersteuning nodig voor moeders die last hebben van milde klachten waarbij geen behandeling nodig is”, zegt Schaadt. Dat hoeft niet per se een afspraak bij een zorgverlener te betekenen. “Het is ook mogelijk dat vaders, grootouders of andere verzorgers deze rol voor een groot deel voor hun rekening nemen.” Het belangrijkste is dát er op een gevarieerde toon gepraat wordt tegen de baby’s.
