Onderzoekers hebben enorme radio-emitterende bellen waargenomen die honderden lichtjaren rondom ons galactische centrum uitsteken.
Een internationaal team van astronomen heeft met behulp van de Zuid-Afrikaanse MeerKAT-telescoop een bijzondere ontdekking gedaan. Rond het centrum van onze Melkweg troffen ze gigantische ‘bubbels’ aan, die zich naar alle kanten toe tot wel honderden lichtjaren uitstrekken. Deze onthulling werpt volgens de onderzoekers licht op lang bestaande galactische mysteries.
Zwart gat
In het centrum van onze Melkweg bevindt zich een reusachtig zwart gat, dat ook wel bekend staat als Sagittarius A*. “Het centrum van ons sterrenstelsel is relatief kalm in vergelijking met andere sterrenstelsels die zeer actieve zwarte gaten hebben,” zegt hoofdauteur van de studie Ian Heywood. “Toch kan ons zwarte gat – van tijd tot tijd – heel actief worden en oplaaien als het zich bijvoorbeeld te goed doet aan een klontje in het gas dat hij aan het eten is. Het is goed mogelijk dat dit grote uitbarstingen veroorzaakt die leiden tot de nog nooit eerder waargenomen bellen.”
Bellen
Mogelijk zijn de bellen dus het resultaat van een enorme energetische uitbarsting die enkele miljoenen jaren geleden in de buurt van het superzware zwarte gat plaatsvond. “De bellen zijn waarschijnlijk ontstaan uit het hete, geïoniseerde gas nabij het galactische centrum,” legt onderzoeker William Cotton verder uit. “Hierdoor werden er radiogolven opgewekt die we nu uiteindelijk hier op aarde kunnen detecteren.” De bellen hebben bovendien een ongelofelijke omvang; zo zijn ze een van de grootste structuren die ooit in het centrum van de Melkweg zijn waargenomen.
Filamenten
De omgeving rond het zwarte gat is heel anders dan andere plekken in de Melkweg en houdt ook enkele lang bestaande mysteries vast. Zo bevinden er zich bijvoorbeeld zeer lange (van wel tientallen lichtjaren) en smalle radiofilamenten die nergens anders te vinden zijn. Hoewel deze gloeidraden al zo’n 35 jaar geleden voor het eerst werden gespot, weten onderzoekers nog steeds niet waar ze precies vandaan komen. Maar de nieuw ontdekte bubbels lichten een tipje van de sluier. “De radiobellen ontdekt met MeerKAT werpen nu licht op de oorsprong van de filamenten,” zegt onderzoeker Farhad Yusef-Zadeh. Het centrum van onze Melkweg telt meer dan honderd van deze gloeidraden. “Deze worden bijna allemaal door de radiobellen begrensd,” zegt Yusef-Zadeh. Deze nauwe band tussen de filamenten en de bellen suggereert volgens de onderzoekers het volgende: de energetische gebeurtenis die zorgde voor de radiobellen zou ook verantwoordelijk kunnen zijn voor het versnellen van de elektronen die nodig zijn om de radio-emissie van de filamenten te produceren.
De ontdekking van de bellen nabij het centrum van de Melkweg brengt astronomen een stap dichterbij het begrijpen van de spectaculaire gebeurtenissen die zich misschien ook wel verder weg in het universum voltrekken. “De vondst van de bellen is een waar technisch hoogstandje, alleen mogelijk dankzij de unieke eigenschappen van de MeerKAT-telescoop,” zegt onderzoeker Fernando Camilo. “Met deze onverwachte ontdekking zijn we getuige van een nieuwe manifestatie van uitstroom van materie en energie, die uiteindelijk bestuurd wordt door het centrale zwarte gat.” Volgens de onderzoekers liggen er nog veel meer ontdekkingen met de MeerKAT-telescoop in het verschiet. “Het is buitengewoon opwindend om met zo’n grote precisie in het centrum van de Melkweg te kunnen kijken,” zegt onderzoeker Steve Balbus. “MeerKAT heeft ons van zitplaatsen op de eerste rij voorzien. We zullen nog veel gaan leren over hoe zwarte gaten zich voeden en hoe ze hun omgeving beïnvloeden.” En dat zou zeker goed nieuws zijn. Sagittarius A* is op dit moment namelijk actiever en helderder dan ooit tevoren. Onderzoekers zouden daarom graag willen achterhalen wat er precies met het supermassieve zwarte gat aan de hand is.
