In vergelijking met tien jaar geleden is het aantal insectensoorten in veel gebieden met ongeveer een derde afgenomen.
Wetenschappers waarschuwen al enige tijd voor de achteruitgang van veel insectenpopulaties. Zo wordt naar schatting 40% van alle insectensoorten momenteel met uitsterven bedreigd. Deze teloorgang van insecten is ook bij onze naaste buren goed te merken. Verschillende studies hebben al aangetoond dat er tegenwoordig in Duitse weiden veel minder diertjes tjilpen, zoemen, kruipen en fladderen in vergelijking met 25 jaar geleden. “Eerdere onderzoeken richtten zich echter uitsluitend op biomassa – het totale gewicht van alle insecten – of op individuele soorten of groepen,” legt onderzoeker Sebastian Seibold uit. “Dat echter een groot deel van alle insectengroepen in het nauw zit, was tot nu toe nog niet duidelijk.”
Miljoen insecten
Deze conclusie trekt een internationaal onderzoeksteam na een grootschalig onderzoek naar de Duitse biodiversiteit. De onderzoekers verzamelden meer dan een miljoen insecten op zeker 300 verschillende locaties. Hiervoor reisden ze af naar Brandeburg, Thüringen en Baden-Württemberg. En de bevindingen zijn schokkend. Zo blijkt dat veel van de 2700 onderzochte soorten het moeilijk hebben. Bepaalde zeldzame insectensoorten zijn bovendien in sommige regio’s al verdwenen.
Bos en grasland
De onderzoekers kwamen erachter dat het drastische verlies van soorten vooral graslanden treft die dichtbij intensieve landbouw in de buurt liggen. Maar ook in bossen en zelfs in beschermde gebieden lijkt de sterfte gaande. “Vóór ons onderzoek was het onduidelijk of en in welke mate bossen werden getroffen,” zegt Seibold. En dus besloten de onderzoekers daar hun pijlen op te richten. De resultaten laten zien dat in de bestudeerde bossen de biomassa sinds 2008 met ongeveer 40 procent is afgenomen. Maar in graslanden zijn de resultaten nog alarmerender met een daling tot slechts een derde ten opzichte van het vroegere niveau.
Alarmerend
Al met al blijkt dat in veel gebieden het aantal insectensoorten in vergelijking met tien jaar terug met ongeveer een derde is afgenomen. De onderzoekers zijn best geschrokken van deze cijfers. “Een daling op die schaal over een periode van slechts tien jaar kwam voor ons als een complete verrassing,” zegt onderzoeker Wolgang Weisser. “Het is beangstigend, maar past in het beeld dat wordt gepresenteerd in een groeiend aantal studies.”
Dat zo’n groot deel van de insectenpopulaties in het nauw zit, is zorgwekkend. Niet alleen met het oog op die insecten zelf, maar ook met het oog op de ecosystemen waar zij deel van uitmaken. Insecten zijn namelijk van groot belang voor onze ecosystemen. Ze bestuiven planten en gewassen en doen aan ongediertebestrijding. Daarnaast dienen ze als voedsel voor talloze vogels, reptielen, zoogdieren en vissen.
Elk type grasland en bos dat het team bestudeerde was bovendien hard getroffen. Denk bijvoorbeeld aan schapenweiden, weiden die drie tot vier keer per jaar worden gemaaid en bemest, naaldbossen en zelfs ongerepte bossen in beschermde gebieden. De grootste verliezen werden zoals gezegd in graslanden waargenomen die omringd zijn door intensief bewerkt land. De insectensoorten die hier het zwaarst getroffen zijn, zijn de soorten die niet in staat zijn om ver te vliegen. In beboste gebieden zijn daarentegen de zwaarst getroffen groepen juist de insecten die wel lange afstanden kunnen afleggen. “Om te achterhalen of dit te maken heeft met het idee dat deze insecten meer in contact komen met de landbouw of dat het in verband kan worden gebracht met de leefomstandigheden in de bossen, is verder onderzoek nodig,” benadrukt onderzoeker Martin Gossner.
Volgens de onderzoekers is er een goed plan van aanpak nodig. Want als we niets doen zal het voortdurende verlies van insecten onze dagelijkse levens beïnvloeden op manieren waarvan we ons nu nog geen voorstelling kunnen maken. Insecten kunnen echter wel een stootje hebben. Dus als wij hun leven wat gemakkelijker maken, komen ze er mogelijk toch weer bovenop. Al moet er wel wat veranderen. “De huidige initiatieven om de achteruitgang van insecten aan te pakken richten zich teveel op bepaalde percelen en opereren grotendeels onafhankelijk van elkaar,” zegt Seibold. “Onze bevindingen geven echter aan dat er meer coördinatie nodig is op regionaal én op nationaal niveau.”
