Nieuw onderzoek onthult dat het vaccin voor een optimaal resultaat ook de T-cellen moet activeren.
Overal in de wereld wordt er op dit moment hard gewerkt aan vaccins tegen het coronavirus. Hoewel de ontwikkeling van een vaccin tegen een infectieziekte normaal gesproken zo’n vijf tot tien jaar in beslag neemt, worden momenteel alle zeilen bijgezet om zo snel mogelijk een coronavaccin op de markt te brengen. Op dit moment zijn er meer dan honderd vaccins tegen SARS-Cov-2 in ontwikkeling. Enkele daarvan zijn zover ontwikkeld dat ze getest kunnen worden bij mensen. Welk vaccin uiteindelijk hét ultieme coronavaccin gaat worden? Een vaccin dat zorgt voor de aanmaak van antistoffen én T-cellen activeert, zo schrijven onderzoekers van het Erasmus MC.
T-cellen
Het betekent dat wetenschappers niet alleen moeten kijken welke vaccinatie de beste antistoffen oplevert, maar ook naar welke T-cellen worden geactiveerd. De T-cel is onderdeel van de specifieke cellulaire afweer en ruimt de infectie als het ware op. “Het activeren van deze cellen blijkt minstens zo belangrijk te zijn als de aanmaak van antistoffen,” zegt Erasmus MC Viroloog Rory de Vries. Als het virus ondanks die antistoffen namelijk toch een infectie veroorzaakt, zijn de T-cellen ook in staat om het virus aan te vallen.
Patiënten
In de studie volgden de onderzoekers tien COVID-19-patiënten met de ernstigste ziektesymptomen. Alle tien waren ze opgenomen in het Erasmus Universitair Medisch Centrum en lagen aan de beademing. Twee van de patiënten stierven uiteindelijk aan de ziekte. Wat het onderzoek laat zien is dat zelfs de ziekste COVID-19-patiënten T-cellen produceren die het virus helpen bestrijden. Een grondige analyse van de immuunreacties toont namelijk aan dat alle tien patiënten T-cellen produceerden die het virus aanvielen. Deze T-cellen werkten samen met antilichamen om het virus te vernietigen en de infectie te stoppen.
Spikes
De bevindingen komen overeen met een recente Amerikaanse celstudie die aantoonde dat mensen met matige COVID-19-symptomen eveneens T-cellen produceerden. In beide onderzoeken richten deze T-cellen zich op het zogeheten ‘spike-eiwit’ te vinden aan de buitenzijde van het virus. Dit eiwit is van cruciaal belang voor SARS-CoV-2, omdat het het virus helpt om menselijke cellen binnen te dringen. Veel vaccins die momenteel in ontwikkeling zijn, zijn er dan ook op gericht om het immuunsysteem dit eiwit te laten herkennen en aan te vallen. De nieuwe studie biedt meer bewijs dat het spike-eiwit inderdaad een veelbelovend doelwit is. “Het is goed nieuws voor degenen die bezig zijn met een vaccin dat zich richt op deze spikes,” zegt onderzoeker Daniela Weiskopf.
Een vaccin dat zich op deze spikes richt, is het veelbelovende Britse coronavaccin ChAdOx1 nCoV-19.. Het vaccin is gemaakt van een verzwakte versie van een verkoudheidsvirus dat onder chimpansees voorkomt. Dit virus is genetisch aangepast, waardoor het niet kan groeien in mensen. Het vaccin moet ervoor zorgen dat het meest potente wapen van het virus – de ‘spikes’ – zich tegen het virus richt. En wel door het immuunsysteem aan te zetten tot de productie van antilichamen die zich aan deze spikes binden, waardoor het immuunsysteem grip krijgt op het virus en het kan vernietigen.
Volgens De Vries is het van belang dat lopende studies naar een coronavaccin ook kijken of vaccinatie leidt tot de activering van T-cellen. Dit gebeurt nu nog niet altijd. “De meeste vaccins richten zich op slechts één viraal eiwit en de productie van antistoffen,” zegt De Vries. “Maar onze studies laten zien dat meerdere eiwitten leiden tot een activatie van de T-cellen. Vaccins met meerdere eiwitten die de T-cellen activeren zouden wel eens effectiever kunnen zijn. Mogelijk zijn deze T-cellen cruciaal bij immuniteit op de lange termijn.”
Wereldwijd
Het onderzoek laat ook zien dat zowel Nederlandse als Amerikaanse patiënten vergelijkbare reacties op het virus vertonen. “Dit is essentieel om te begrijpen hoe het immuunsysteem het virus bestrijdt,” legt onderzoeker Alessandro Sette uit. “Je wilt dat de ontwikkeling van vaccins worden gebaseerd op waarnemingen uit tamelijk diverse omgevingen om ervoor te zorgen dat de resultaten algemeen toepasbaar zijn. Om een wereldwijde pandemie echt te begrijpen, moet onze aanpak dus ook wereldwijd zijn. Het is daarbij belangrijk om immuunreacties te bestuderen bij mensen met verschillende genetische achtergronden die in verschillende omgevingen leven.”
Hoewel we nog wel even geduld moeten hebben voordat het ultieme coronavaccin op de markt verschijnt, worden er grote stappen gezet. En dat is ook hard nodig. Ondertussen zijn er namelijk al wereldwijd meer dan een half miljoen mensen door toedoen van COVID-19 overleden. Tevens is het aantal bevestigde besmettingen door de grens van 10 miljoen heen gebroken. Hiermee wordt pijnlijk duidelijk dat het virus nog altijd – en steeds sneller – om zich heen grijpt.
