Boodschappen doen, koken en schoonmaken: we zijn er elke dag weer druk mee. Maar voor wie hier echt een hekel aan heeft hebben wetenschappers goed nieuws: dit zijn namelijk precies de klusjes die het gemakkelijkst door robots kunnen worden overgenomen. Maar moeten we dat echt willen?
In de loop van de tijd hebben steeds meer apparaten klusjes van ons overgenomen. Zo hoeven we tegenwoordig niet meer een hardnekkige vlek in een mooie blouse op een houten wasbord eruit te boenen, maar gooien we het even met wat wasmiddel op het korte programma in de wasmachine. En nog steeds worden er apparaten – en vooral robots – ontwikkeld die onze tijdrovende huishoudelijke taken op zich nemen. De ontwikkelingen op dit gebied gaan zelfs zo hard, dat we over tien jaar bijna niets meer zelf hoeven te doen, zo voorspellen experts.
Uit onderzoek is gebleken dat Nederlanders per week gemiddeld 21 uur (of drie uur per dag) aan huishoudelijke zorgtaken besteden. Denk daarbij met name aan taken zoals koken, opruimen, schoonmaken en wassen. Dit kost een gemiddelde Nederlander zo’n twee uur van zijn dag. De rest gaat voor het grootste deel op aan boodschappen doen.
De ontwikkelingen op het gebied van robotica gaan tegenwoordig hard. En dus vroegen onderzoekers zich af hoeveel tijd we over een decennium aan huishoudelijke taken zullen besteden. Om die vraag te beantwoorden, vroegen de onderzoekers 29 KI-experts uit het Verenigd Koninkrijk en 36 experts uit Japan om in hun glazen bol te kijken en in te schatten hoe ‘automatiseerbaar’ 17 huishoudelijke zorgtaken op korte termijn zullen zijn. Alle experts waren bijzonder optimistisch gestemd. Zo voorspellen ze dat gemiddeld 39 procent van de tijd die we nu nog aan klusjes besteden, in de komende tien jaar geautomatiseerd is.
39 procent
Het betekent dat robots en apparaten de komende jaren veel huishoudelijke taken uit handen gaan nemen. We gaan ons nog vervelen! “39 procent is verrassend veel,” duidt Ekaterina Hertog in gesprek met Scientias.nl. “Huishoudelijk werk is erg tijdrovend. Het verminderen van de totale tijd die we hieraan besteden, kan ons leven dan ook drastisch veranderen.”
Meest automatiseerbare klusjes
Welke klusjes het gemakkelijkst te automatiseren zijn? “Het gaat in dit geval met name om repetitieve huishoudelijke taken, zoals boodschappen doen, koken en schoonmaken,” licht Hertog toe. “Deze verwachting komt overigens overeen met wat we hebben gezien in de automatisering van betaald werk, waarbij ook routinetaken als eerst werden geautomatiseerd.”
Boodschappen doen
Met name het doen van boodschappen zal vrij eenvoudig geautomatiseerd kunnen worden, zo denken de experts. “Dit is waarschijnlijk de meest repetitieve en voorspelbare manier van winkelen,” legt Hertog desgevraagd uit. “In de afgelopen jaren hebben we bedrijven zien experimenteren met verschillende abonnementen, waarbij een bepaald product elke week of elke maand wordt afgeleverd. Dit kan nog verder worden doorgevoerd. Zo kunnen algoritmen bijvoorbeeld voorspellen wat een bepaald persoon of huishouden zou willen kopen, waarna de benodigde producten worden opgestuurd. De consument kan vervolgens kiezen of hij het product inderdaad nodig heeft en ervoor betaalt, of het pakketje terugstuurt. Amazon heeft voor dit idee, dat ze ‘anticipatory shipping’ noemen, al patent aangevraagd. Hoewel deze manier van winkelen op dit moment nog toekomstmuziek is, kan dit snel veranderen wanneer bedrijven genoeg gegevens over consumenten en huishoudens hebben verzameld.”
Goed of slecht?
Een prangende vraag is of al deze automatisering iets goeds is. “Het kan heel positief zijn,” verklaart Hertog. “Als je minder tijd kwijt bent aan het doen van boodschappen, schoonmaken of koken, betekent dit meer vrije tijd die kan worden besteed aan zaken die meer voldoening geven. Daarnaast worden de meeste huishoudelijke klusjes door vrouwen uitgevoerd, wat betekent dat zij meer tijd zullen krijgen voor andere dingen. Het gebruik van technologie zou dan ook tot meer gendergelijkheid kunnen leiden.”
Nadelen
Tegelijkertijd wijst Hertog op de donkere kant. “Het zit ‘m in de details,” zegt ze. “Allereerst verzamelen slimme huishoudelijke technologieën veel informatie over huishoudens, onze meest besloten ruimtes. Huishoudens bestaan vaak uit meerdere personen, waaronder bijvoorbeeld kinderen, die niet in staat zijn toestemming te geven voor het verzamelen van hun gegevens. Zodra het gedrag van de leden van het huishouden is gekwantificeerd en in gegevens is omgezet, kan deze informatie worden beheerd, geanalyseerd en gebruikt voor bedrijfswinst, wat mogelijk ten koste gaat van de personen van wie de data zijn verzameld.”
Andere minpunten
Maar dat is nog niet eens het enige minpunt. “Huishoudelijke technologieën kunnen mogelijk ook de bestaande machtsongelijkheid binnen huishoudens versterken,” vervolgt Hertog. “Om een voorbeeld te geven: er is steeds meer onderzoeksbewijs dat misbruikende partners gebruik maken van digitale huishoudelijke technologieën om hun slachtoffers te terroriseren.” Bovendien hangt er aan door kunstmatige intelligentie aangedreven technologieën natuurlijk ook een prijskaartje. “Dit kan de ongelijkheid in ‘beschikbare tijd’ tussen arm en rijk verergeren,” denkt Hertog. “Meer welvarende huishoudens krijgen mogelijk aanzienlijk meer tijd voor betaald werk, vrije tijd of andere bezigheden in vergelijking met minder rijke gezinnen. Bovendien kan automatisering van huishoudelijke taken ook het einde betekenen van laaggeschoold werk dat momenteel door welvarende huishoudens wordt uitbesteed aan armere mensen.”
Kortom…
Al met al laten de onderzoekers zien dat automatisering het dagelijks leven kan vergemakkelijken en een aantal hardnekkige sociale problemen kan helpen oplossen – zoals de ongelijkheid tussen man en vrouw in het uitvoeren van huishoudelijke klusjes. Maar deze nieuwe technologieën brengen ook een aantal bijbehorende risico’s met zich mee. “Noch de rooskleurige noch de duistere kant is onvermijdelijk,” concludeert Hertog. “En nu verdere automatisering in opkomst is, kan het een goed moment zijn om beter na te denken over regelgeving en bewustwording van de mogelijke risico’s. Het is een slecht idee om nieuwe technologieën massaal toe te passen en te hopen dat we de best mogelijke toekomst realiseren door het aan de markt over te leveren. In tegendeel. Er is meer aandacht nodig om ervoor te zorgen dat we de juiste beleidsmaatregelen hebben, zodat we daadwerkelijk kunnen profiteren van de voordelen terwijl we gelijktijdig onze privacy beschermen.”
De studie werpt nieuw licht op het aanstormende ‘robot-tijdperk’ en de haken en ogen die hiermee gepaard gaan. Het is dan ook een onderzoeksveld dat nog goed bestudeerd moet worden zodat er beter nagedacht kan worden over de juiste voorwaarden, voordat we nieuwe huishoudelijke technologieën verwelkomen. Daarnaast is het goed om te beseffen dat huishoudelijke taken meer zijn dan ‘stomme klusjes’, zo vindt Hertog. “Het is ook een manier om hechtere familiebanden op te bouwen en liefde en zorg te tonen,” betoogt ze. “En dit zijn aspecten die we waarschijnlijk niet willen uitbesteden.”
