Het regent PFAS. En dat klinkt net zo smerig als het is. Zelfs op de meest afgelegen plekken op aarde is regenwater of sneeuw niet meer veilig om te drinken.
Poly- en perfluoralkylstoffen (PFAS) zijn door de mens gemaakte, giftige chemicaliën, die inmiddels over de hele wereld zijn verspreid. Ze komen vrij in de atmosfeer en reizen mee met regenwater en sneeuw naar de verste uithoeken van onze planeet. Zo zijn ze op Antarctica en op het Tibetaanse Plateau gevonden.
Er is veel veranderd de afgelopen twintig jaar met betrekking tot de wetgeving en richtlijnen voor PFAS in het drinkwater, oppervlaktewater en in de grond. De maximaal geoorloofde PFAS-waardes zijn enorm verlaagd na uitgebreid onderzoek en nieuwe inzichten. Helaas is er al veel te veel schade aangericht. De chemische stof wordt nauwelijks afgebroken in de natuur. Daarom worden de limieten overal ter wereld overschreden, met collectieve gezondheids- en natuurschade tot gevolg.
Enorm PFAS-probleem
Onderzoekers van de Stockholm University en ETH Zurich concluderen in vakblad Environmental Science & Technology dat het PFAS-probleem veel erger is dan vroeger kon worden bevroed en dat er strengere richtlijnen moeten komen om de vergiftiging van de lucht, bodem en regenwater tegen te gaan.
“De afgelopen twintig jaar zijn de richtlijnen voor gevaarlijke PFAS-concentraties in het drinkwater enorm omlaag gegaan. Neem het kankerverwekkende perfluoroctaanzuur (PFOA), een bekende chemische stof uit de PFAS-familie. De maximum geoorloofde hoeveelheid van deze stof in het drinkwater is liefst 37,5 miljoen keer verlaagd in de Verenigde Staten”, vertelt Ian Cousins, hoofdauteur van de studie en professor in de klimaatwetenschappen aan de Stockholm University.
Drink niet uit de regenton
“Als je de huidige Amerikaanse richtlijnen voor PFOA in het drinkwater bekijkt, kom je tot de conclusie dat al het regenwater op aarde schadelijk is om te drinken. We drinken in het Westen weinig regenwater, maar veel mensen gaan ervan uit dat het veilig is om te drinken. Grote delen van de wereld zijn afhankelijk van regenwater voor schoon drinkwater”, aldus Cousins.
Het onderzoeksteam uit Stockholm heeft labwerk en veldwerk gecombineerd in hun zoektocht naar de werking en de kringloop van PFAS in de atmosfeer, het water en op het land. Ze constateerden dat de concentratie van een groot aantal schadelijke PFAS-verbindingen in de lucht niet of nauwelijks afneemt, terwijl de grote boosdoener, het bedrijf 3M, al twintig jaar geleden gestopt is met het verwerken van de gifstoffen.
Zeer hardnekkig in recycling
PFAS zijn enorm hardnekkig. Ze worden niet of nauwelijks afgebroken in de natuur en komen steeds weer terug in de atmosfeer vanaf de oppervlakte via waterkringloopprocessen. Zo bewegen PFAS zich vanuit het oceaanwater naar de zeelucht en nestelen ze zich in de wolken via zeespray-aerosolen. “De enorme hardnekkigheid en continue recycling van bepaalde PFAS zal nog lang leiden tot overschrijding van de richtlijnen”, zegt onderzoeker professor Martin Scheringer, co-auteur van ETH Zurich.
Internationale afspraken nodig
“Aangezien de PFAS-waardes overal ter wereld worden overschreden, kunnen we als land alleen weinig doen om de volksgezondheid te verbeteren en te waarborgen. We zullen afspraken moeten maken met landen overal ter wereld wat betreft de maximale PFAS-waardes, het schoonmaken van PFAS-vervuiling, boetes en handhaving van de regels. Een groot deel van de nieuwe PFAS-richtlijnen zijn op dit moment overschreden. Het is tijd voor actie”, aldus Scheringer.
Dr. Jane Muncke, directeur van de Food Packaging Forum Foundation in Zürich, Zwitserland, is niet betrokken bij de PFAS-studie, maar wil desgevraagd graag haar mening geven over de bevindingen: “Het kan niet zo zijn dat een kleine groep economisch profiteert, terwijl ze het drinkwater van miljoenen anderen vergiftigen en verantwoordelijk zijn voor zware gezondheidsschade.”
De vervuiler moet betalen
Muncke vervolgt: “Het gaat enorm veel geld kosten om de hoeveelheid PFAS in het drinkwater zo ver naar beneden te brengen, dat we op een veilig, wetenschappelijk verantwoord niveau uitkomen. De rekening van deze schoonmaakoperatie moet worden neergelegd bij de vervuilende bedrijven die deze chemische stoffen de wereld in hebben geholpen en nog steeds gebruiken. We moeten nu actie ondernemen.”
PFAS zijn schadelijk voor de gezondheid en vervuilen de natuur en de omgeving waarin we leven. De stoffen zitten in de grond, in het oppervlaktewater en in de lucht en zijn te vinden op de meest afgelegen plekken op aarde, zelfs in de sneeuw op de polen. Zo komt het dus ook in het regenwater terecht, in zulke hoeveelheden dat het volgens de wet en de wetenschap niet veilig is om te drinken.
De afkorting is een verzamelnaam voor poly- en perfluoralkylstoffen en hoog gefluorideerde stoffen met een gelijkvormige chemische structuur. PFAS worden niet tot nauwelijks afgebroken in de natuur of vallen uiteen in extreem hardnekkige PFAS-verbindingen. Ze dragen daarom de ellendige bijnaam ‘forever chemicals’. Ze worden gebruikt in onder meer voedselverpakkingsmaterialen, blusschuim, antiaanbaklagen van pannen, kleding, textiel en cosmetica.
PFAS worden gelinkt aan allerlei soorten zware gezondheidsschade, waaronder kanker, leer- en gedragsstoornissen bij kinderen, onvruchtbaarheid en zwangerschapscomplicaties, verhoogd cholesterolniveau en problemen met het immuunsysteem.
