We reizen de komende weken langs de meest bijzondere exoplaneten in onze Melkweg. Op slechts 63 lichtjaar van de aarde treffen we exoplaneet HD189733b aan. Deze blauwe gasreus oogt toegankelijk, maar schijn bedriegt. Op deze exoplaneet regent het namelijk gesmolten glas.
HD189733b is 1,1 keer zwaarder dan Jupiter en doet 2,2 dagen over een rondje om de moederster. De afstand tussen de exoplaneet en de moederster is 0,03 astronomische eenheden, oftewel zo’n vijf miljoen kilometer.
De exoplaneet is ontdekt met de radiële snelheidsmethode. Wanneer een planeet rond een ster cirkelt, trekt deze met zijn zwaartekracht aan de ster, waardoor deze door de aanwezigheid van die planeet beurtelings in onze richting en van ons vandaan beweegt. Die beweging is maar heel klein, maar – met geavanceerde apparatuur – wel te zien in het spectrum van de ster: de kleurenwaaier van naast elkaar gelegen golflengtes licht. Wanneer de ster van ons vandaan beweegt, is er in dat spectrum namelijk sprake van een (zeer geringe) verschuiving naar rood, terwijl een beweging naar ons toe in datzelfde spectrum resulteert in een eveneens geringe verschuiving naar blauw.
De blauwe kleur wordt veroorzaakt door de glasdeeltjes in de atmosfeer. De exoplaneet is in 2005 ontdekt. In 2007 maakten astronomen een hittekaart van het oppervlak van de exoplaneet. Dit was de eerste keer dat het oppervlak van een exoplaneet in kaart is gebracht.
Twee kilometer per seconde
Het waait hard op HD180733b. Denk hierbij aan een windsnelheid van 7.000 tot 8.000 kilometer per uur, omgerekend twee kilometer per seconde. In vergelijking: de hardste windstoot ooit geregistreerd op aarde was 484 kilometer per uur in Oklahoma City. Het waait zo hard, dat de gesmolten glasdeeltjes horizontaal door de atmosfeer razen.
Astronomen noemen dit soort planeten Hete Jupiters. Het zijn grote gasreuzen (zoals Jupiter), die dicht rondom de moederster draaien (vandaar heet). Aan de dagzijde van HD189733b kan de temperatuur oplopen tot 930 graden Celsius.
Oranje dwergster
HD189733b draait om een oranje dwergster. Mogelijk bestaat het systeem uit nog een tweede ster, namelijk een rode dwergster. De oranje dwergster is iets kleiner en lichter dan onze eigen zon en is ongeveer 600 miljoen jaar oud. De ster heeft donkere sterrenvlekken (vergelijkbaar met de zonnevlekken die soms op het oppervlak van onze zon zichtbaar zijn) en daardoor varieert de helderheid van de ster met 1,5 procent.
De moederster HD 189733 is op de foto hierboven precies in het midden te zien. Rechts van de ster zien we de planetaire nevel Messier 27. Ogenschijnlijk lijken beide objecten dicht bij elkaar in de buurt te zitten, maar in werkelijkheid is de afstand tussen de planetaire nevel en de ster ruim 1.300 lichtjaar.
We nemen afscheid van deze bijzondere exoplaneet en reizen verder. Star Wars-fans opgelet! Volgend week vliegen we naar een Tatooine-achtige planeet met twee zonsopgangen.
