Het overlijden van een dierbare kan diepe sporen nalaten, die zelfs op celniveau zichtbaar zijn. Het kan er zo toe leiden dat je sneller veroudert, ontdekten onderzoekers van Columbia University.
Mensen die een ouder, partner, broer, zus of kind hebben verloren, hebben een hogere biologische leeftijd dan wie geen dierbare is kwijtgeraakt. Met biologische veroudering wordt de geleidelijke achteruitgang bedoeld van het functioneren van je cellen, weefsel en organen. Biologische veroudering wordt in verband gebracht met een grotere kans op chronische ziektes. Dit is te meten met bepaalde DNA-markers, die bekend staan als epigenetische klok.
Impact al jong zichtbaar
“Weinig studies hebben gekeken naar hoe het verlies van een geliefde in verschillende levensfasen deze DNA-markers beïnvloedt”, zegt onderzoeker Allison Aiello. “Onze studie toont nu wel een sterk verband aan tussen het verliezen van geliefden tijdens je leven, van kindertijd tot volwassenheid, en snellere biologische veroudering.”
De impact van het verlies op veroudering is al lang voor de middelbare leeftijd zichtbaar en draagt mogelijk bij aan gezondheidsverschillen tussen bevolkingsgroepen. De onderzoekers gebruikten gegevens uit een langlopende Amerikaanse gezondheidsstudie, die begon in 1994-95. Daarbij zijn deelnemers vanaf hun tienerjaren tot in de volwassenheid gevolgd.
Grote verschillen tussen bevolkingsgroepen
De onderzoekers keken naar het verlies van een dierbare in de kindertijd tot 18 jaar en als volwassene tussen de 19 en 43 jaar. Daar legden ze verouderingsgegevens naast. De duizenden deelnemers werden jarenlang gevolgd. Tijdens het laatste onderzoek tussen 2016 en 2018 werden bijna 4500 mensen thuis bezocht, waar een bloedmonster werd afgenomen voor een DNA-test.
Bijna 40 procent van de deelnemers tussen de 33 en 43 jaar verloor minstens één dierbare. Het verschil tussen zwarte mensen (57 procent) en Hispanics (41 procent) enerzijds en witte deelnemers (34 procent) anderzijds was groot. Bij mensen die minstens twee dierbaren waren verloren, was de biologische leeftijd duidelijk hoger volgens meerdere epigenetische klokken. Ook bij het verlies van één dierbare was de celleeftijd nog verhoogd vergeleken met mensen die nooit iemand waren verloren.
“Het verband tussen het overlijden van geliefden en gezondheidsproblemen gedurende het hele leven is duidelijk vastgesteld”, merkte professor Aiello op. “Maar in sommige levensfasen ben je kwetsbaarder voor de gezondheidsrisico’s die gepaard gaan met verlies. Ook lijkt de opeenstapeling van verlies een belangrijke factor te zijn.”
Kwetsbaarder op jonge leeftijd
Het overlijden van een vader, moeder, broer of zus vroeg in het leven kan bijvoorbeeld heel traumatisch zijn en leiden tot psychische problemen, een groter risico op hart- en vaatziekten en een grotere kans op vroegtijdig overlijden. Maar het verlies van een naaste op elke leeftijd brengt gezondheidsrisico’s met zich mee, en herhaald verlies kan de risico’s op hartaandoeningen, sterfte en dementie nog verder verhogen. De impact kan lang aanhouden of pas lange tijd na het sterfgeval duidelijk worden.
Hoewel het overlijden van een dierbare op elke leeftijd grote impact kan hebben, zijn de gevolgen mogelijk ernstiger tijdens belangrijke ontwikkelingsfases zoals de kindertijd of de vroege volwassenheid, schrijven de onderzoekers. “We begrijpen nog steeds niet volledig hoe verlies leidt tot een slechtere gezondheid en hogere sterfte, maar mogelijk is biologische veroudering een mechanisme dat een belangrijke rol speelt. Toekomstig onderzoek moet zich dan ook richten op manieren om de kans op het verlies van dierbaren bij kwetsbare groepen te verminderen. Voor degenen die een overlijden meemaken, is het essentieel om middelen te bieden voor het omgaan met en het aanpakken van het trauma”, besluit Aiello.
De epigenetica bestudeert de verandering van de functie van een gen zonder dat de DNA-sequentie wijzigt. Het gaat over de invloed van erfelijke veranderingen in de genexpressie, en dan met name in de schakelaars die bepaalde genen in- of uitschakelen. Daarbij spelen ook omgevingsprocessen een rol. Het gaat erom hoe genetische informatie die niet in het DNA vastligt toch van de ene op de andere generatie wordt doorgegeven. Epigenetische klokken zijn dan weer de biomarkers die gebruikmaken van epigenetische patronen om veroudering op celniveau te voorspellen.
