Record na record wordt verbroken: het was in 2022 nog nooit zo zonnig en het was opnieuw kurkdroog. In De staat van ons klimaat legt het KNMI uit hoe we ervoor staan. En dat is niet zo goed.
Om te beginnen met de gemiddelde temperatuur in Nederland: die bedroeg vorig jaar 11,6 graden. Daarmee is 2022 het op twee na warmste jaar sinds het begin van de metingen in 1901. Alleen in 2014 en 2020 was het met 11,7 graden een fractie warmer. Vooral de zomer en de herfst waren vorig jaar heet. De zomer was samen met die van 2003 de warmste ooit. Grappig feitje: zowel op oud- als nieuwjaar werd een record verbroken. Op geen enkele andere dag in 2022 week de temperatuur zoveel af van het gemiddelde als op die dagen. Het was rond de jaarwisseling dan ook tegen de 14 graden.
De opwarming
Dit soort temperaturen past bij de bijzonder snelle opwarming van ons land. De temperatuur is sinds begin vorige eeuw al met gemiddeld 2,3 graden gestegen. Dat is bijna twee keer zoveel als de wereldwijde temperatuurstijging van 1,2 graden. Daarmee overschrijdt Nederland de klimaatdoelstellingen van Parijs ruimschoots. Sterker nog, die voorgestelde 1,5 graad opwarming was in ons land al rond het jaar 2000 bereikt. Ook het noordelijk halfrond heeft die grens in 2020 al overschreden. Maar aangezien het zuidelijk halfrond minder snel opwarmt, wordt deze kritieke grens voor de hele aardbol rond 2033 bereikt. In 2037 zal het noordelijk halfrond al rond de 2 graden zijn opgewarmd.
Wereldwijd waren de afgelopen acht jaar de warmste ooit, maar van alle continenten gaat de opwarming in Europa het hardst. In de afgelopen dertig jaar kwam er 0,5 graden per tien jaar bij. Dat is dubbel zoveel als het wereldgemiddelde.
De zeespiegel
Maar de aarde warmt niet alleen op, ook de zeespiegel stijgt. Hoe staat het daarmee? Het KNMI weet te melden dat ook in 2022 het waterpeil weer gestegen is. Gemiddeld stijgt de zeespiegel met 3,4 centimeter per decennium, maar het gaat steeds sneller: in de afgelopen tien jaar kwam er 4,4 centimeter bij. Tegen 2100 zal de zeespiegel gemiddeld tussen de 30 en 120 centimeter zijn gestegen ten opzichte van de periode 1986-2005.
Extreem weer
Steeds meer extreem weer is een van de gevolgen van klimaatverandering. Hoe ernstig dat is, blijkt wel uit het klimaatrapport. Zo werd een derde van Pakistan na extreme moessonregens getroffen door overstromingen. En Pakistan is bepaald geen klein land: er wonen meer dan 230 miljoen mensen. Die overstromingen, waardoor een groot deel van het land onder water kwam te staan, werden voorafgegaan door een extreme hittegolf. Door klimaatverandering is de kans op zo’n hittegolf dertig keer zo groot geworden.
Ook grote delen van West-Afrika kampten afgelopen zomer met overstromingen door zware neerslag. Ook daar is klimaatverandering de grote boosdoener: de kans op extreme neerslag is tachtig keer zo groot.
En dan zijn er nog de allesverzengende hittegolven. Zuid-Europa wordt er ook zwaar door getroffen. Temperaturen van tegen de 50 graden zijn in Spanje al geen uitzondering meer. Maar ook Zuid-Amerika kampte vorig jaar met extreme hitte. De kans daarop is zestig keer groter dan vroeger.
De droogte en de zon
In Nederland valt het nog enigszins mee met de hittegolven, wel was het vorig jaar opnieuw veel droger dan normaal. In de zomer viel er 40 procent minder neerslag dan gebruikelijk. Bovendien scheen de zon meer, waardoor er veel water verdampte. Niet eerder deze eeuw was Nederland zo droog als in 2022. In september was er een neerslagtekort van maar liefst 318 millimeter. Elke tien jaar neemt het tekort met 11 procent toe. En dat zet de komende decennia door.
Klein lichtpuntje voor de zonaanbidders onder ons: 2022 was het zonnigste jaar sinds het begin van de metingen in 1965. Er was gemiddeld genomen 15 procent meer zonnestraling dan normaal.
De CO2-uitstoot
Als je deze cijfers leest dan zou je denken dat we als de wiedeweerga proberen onze CO2-uitstoot te verminderen. Maar dat valt tegen. In 2021 was de uitstoot met 39 gigaton ruim 1 gigaton hoger dan in 2020 en in 2022 is de uitstoot volgens voorlopige cijfers nog weer iets hoger. De CO2-concentratie in de atmosfeer is daarmee het hoogste in 2 miljoen jaar. En in de afgelopen 800.000 jaar zat er niet zoveel methaan in de lucht als nu. Pas als we de uitstoot van broeikasgassen fors omlaag brengen zal de aarde minder opwarmen en het aantal hittegolven, overstromingen en ander naars afnemen.
