Alles wat de aarde ons dit jaar te bieden heeft, hebben we nu alweer opgebruikt.
Vandaag is het 1 augustus. En naast dat het een lekkere zomerse dag is, is het ook om een andere, iets minder vrolijke reden een gedenkwaardige dag. Vandaag is het namelijk Earth Overshoot Day: de dag waarop de mensheid evenveel grondstoffen heeft verbruikt als de aarde in een jaar tijd kan genereren. En net als in voorgaande jaren valt deze dag weer veel te vroeg in het jaar.
Op de pof
Elk jaar rekent het Global Footprint Network uit wanneer Earth Overshoot Day valt. Je kunt deze dag vergelijken met het deel van je maandloon dat je aan het einde van de maand nog overhoudt. Op dezelfde manier hebben we nu meer verbruikt dan de aarde ons in een jaar kan leveren. Vanaf vandaag leven we dus in zekere zin weer op de pof.
Eerdere Earth Overshoot Day’s
In een ideale wereld zou Earth Overshoot Day op 31 december vallen. Maar dat is al lange tijd niet meer het geval. Sterker nog, deze dag valt steeds eerder in het jaar. In 1970 viel Earth Overshoot Day nog op 29 december. Tegen het jaar 2000 was deze datum al verschoven naar 23 september en in 2022 viel de dag zelfs al op 28 juli. Vorig jaar was het op 2 augustus Earth Overshoot Day. En dit jaar is dat dus weer een dag eerder, maar liefst vijf maanden te vroeg.
Zeven maanden
Kortom, de afgelopen decennia viel Earth Overshoot Day dus steeds vroeger in het jaar. Al zien we wel dat deze trend in de afgelopen tien jaar redelijk lijkt te zijn afgevlakt. Zo valt de dag nu vaak na ongeveer zeven maanden. De rest van het jaar leven we van de natuurlijke hulpbronnen die we al hebben uitgeput, wat de biosfeer verder belast. Het feit dat de trend lijkt te zijn gestabiliseerd, is dan ook niet per se goed nieuws. Zelfs als de dag in de komende jaren rond eind juli of begin augustus blijft vallen, neemt de druk op de planeet toe doordat de schade door overmatig gebruik zich opstapelt.
1,7 aardes
Volgens het Global Footprint Network verbruikt de mensheid de natuur momenteel 1,7 keer sneller dan de aarde kan herstellen. Met andere woorden, hoewel we maar één aarde hebben, zouden we dit jaar 1,7 aardes nodig hebben om aan de wereldwijde vraag te voldoen. Dit gebeurt omdat we meer middelen verbruiken dan er vernieuwd worden, wat leidt tot uitputting van natuurlijke hulpbronnen. Dit overmatige gebruik bedreigt de veiligheid van deze hulpbronnen. De gevolgen zijn onder andere zichtbaar in ontbossing, bodemerosie, verlies van biodiversiteit en een toename van kooldioxide in de lucht, wat resulteert in extremere weersomstandigheden en lagere voedselproductie.
Nederland
De organisatie berekent ook per land wanneer Earth Overshoot Day zou vallen als iedereen wereldwijd op dezelfde manier zou leven als dat land. En Nederland doet het niet zo goed. Als de rest van de wereld grondstoffen zou gebruiken zoals Nederland dat doet, zou Earth Overshoot Day in plaats van op 1 augustus al op 1 april vallen (twaalf dagen eerder dan vorig jaar).
Andere landen
Quatar spant echter al jaren de kroon. Als iedereen op dezelfde manier zou leven als in Qatar, zou Earth Overshoot Day al op 11 februari plaatsvinden. Aan de andere kant presteren Ecuador en Indonesië het beste. Als iedereen zou leven zoals in deze landen, zou Earth Overshoot Day pas op 24 november zijn. Ook bij deze landen zien we echter een verschuiving: vorig jaar viel Earth Overshoot Day voor Ecuador bijvoorbeeld pas op 6 december.
Olympische Spelen
Onderzoekers van het Global Footprint Network bepleiten dan ook dat we alles op alles moeten zetten om het tij te keren. “Net zoals atleten door focus, innovatie en hard werken hun grenzen verleggen, moet de mensheid hetzelfde doen om succesvol de overschrijding van natuurlijke hulpbronnen te beëindigen,” zo onderstrepen ze. “In 1968 veranderde Dick Fosbury de hoogspringtechniek op de Olympische Spelen in Mexico, toen de mensheid nog 0,9 aarde gebruikte. In 1988, toen Olympische zeiler Lawrence Lemieux halverwege een race stopte om twee omgeslagen concurrenten te redden, was de vraag naar natuurlijke hulpbronnen gestegen naar 1,3 aarde. Tegen 2008, toen Usain Bolt zijn eerste Olympische records brak, was dat al gegroeid naar 1,6 aarde. Kunnen we dezelfde vastberadenheid tonen om onze ecologische overschrijding aan te pakken?”
Essentieel
De onderzoekers benadrukken de dringende noodzaak voor verandering in ons gebruik van natuurlijke hulpbronnen. “Het beëindigen van overschrijding is cruciaal,” zegt Debora Barioni van Global Footprint Network. “En het is echt haalbaar.”
Plan van aanpak
Hoe we dit moeten doen? Er zijn oplossingen die het mogelijk maken om Earth Overshoot Day weer later in het jaar te laten vallen én die ook nog eens financieel voordelig zijn. De kansen liggen op vijf belangrijke vlakken: steden, energie, voedsel, bevolking en planeet. Het halveren van CO2-uitstoot van fossiele brandstoffen zou de datum bijvoorbeeld met drie maanden verschuiven. Maar ook wat simpelere veranderingen zouden er al toe kunnen leiden dat Earth Overshoot Day later in het jaar valt. Zo zou deze dag al 26 dagen opschuiven als we wereldwijd meer gebruik maken van koolstofarme elektriciteitsbronnen. En als we de huidige voedselverspilling halveren zou Earth Overshoot Day ook al 13 dagen later vallen. Zelfs het planten van bomen zet al zoden aan de dijk: in dit geval zal deze dag zo’n 2 dagen later plaatsvinden.
De keuze is dus aan ons: we kunnen een duurzamere toekomst creëren en de druk op onze planeet verminderen. Volgens de onderzoekers is het dan ook belangrijk om de koers te veranderen voordat de gevolgen van onze overconsumptie onomkeerbaar worden. “De overschrijding zal uiteindelijk stoppen,” zo stelt Lewis Akenji van het Global Footprint Network. “De vraag is of we dat op een gecontroleerde manier doen of door een crisis. Een goed geplande overgang biedt ons meer zekerheid dan ons overgeven aan de grillen van een planeet die uit balans is geraakt door voortdurende overschrijding.”
