We worden steeds minder gevoelig voor berichtgeving over COVID-19.
Aan het begin van de pandemie zat de angst er goed in. In reactie op berichten over ziekte, sterfte en volgelopen ziekenhuisafdelingen wasten veel mensen hun handen stuk. Mensen bleven angstvallig thuis en trokken uit voorzorg de schappen met wc-papier in de supermarkt leeg. Maar een jaar later trok de angst langzaam op. Mensen volgden de coronamaatregelen wat minder strikt op en lapten waarschuwingen soms ronduit aan hun laars. En dat terwijl het virus in diezelfde periode toch een nog altijd snel groeiend aantal slachtoffers eiste en de zorg steeds meer onder druk zette. Blijkbaar deed dat alles ons dus niet zoveel meer. We raakten afgestompt.
Minder gevoelig
Tot die conclusie komen onderzoekers in het blad Journal of Medical Internet Research Infodemiology. “Het is zeker een zorgwekkende trend,” aldus onderzoeker Hannah Stevens. “Maar het verraste me niet dat mensen ongevoelig werden voor eng nieuws omtrent COVID-19. Wanneer we frequent iets engs ervaren, worden we daar minder gevoelig voor. We zien hetzelfde ook vaak in onderzoeken naar dood en geweld in de media. Tijdens de pandemie is het publiek herhaaldelijk blootgesteld aan angstaanjagende berichten over de gezondheidsrisico’s en sterfte die COVID-19 veroorzaakte. Het is niet verrassend dat individuen door de tijd heen – zelfs wanneer de dreiging weer groter wordt – minder angstig worden.”
Het onderzoek
Dat hetzelfde proces ook tijdens de coronacrisis speelde, stellen Stevens en collega’s vast op basis van een uitgebreid onderzoek. Hiervoor bogen ze zich over tweets waarin Amerikanen op een coronagerelateerd-nieuwsbericht reageerden. Ze keken in hoeverre er angst doorklonk in de reactie van de twitteraars. Vervolgens keken ze hoe het angstniveau zich verhield tot de coronasterfte in de VS.
Het onderzoek wijst uit dat de coronagerelateerde nieuwsberichten aan het begin van de pandemie vergezeld gingen door met angst doorspekte commentaren op Twitter. Die commentaren klonken in een periode waarin in de VS ook volop gehamsterd werd en men zich doorgaans uitstekend aan de coronamaatregelen hield. Maar gaandeweg zagen de onderzoekers de angst op Twitter wegebben. “In onze dataset begon de angst rond april 2020 al af te nemen,” stelt Stevens. Mensen reageerden steeds minder angstig en bezorgd op nieuwsberichten, hoewel die berichten niet per se rooskleuriger waren geworden en zo’n elf maanden later zelfs een snelle stijging van het aantal coronadoden onthulden.
Desensibilisatie
Er was duidelijk sprake van desensibilisatie. “Desensibilisatie helpt mensen om om te gaan met angstige ervaringen. Wanneer we herhaaldelijk blootgesteld worden aan iets engs of iets wat stressvol is, dan raken we daar toch een beetje aan gewend of reageren we er in ieder geval niet meer zo krachtig op.”
Zorgwekkend
In het geval van de langslepende coronacrisis is desensibilisatie dus niet onlogisch. Maar wel zorgwekkend. “Ik ben bang dat wanneer de situatie omtrent COVID-19 weer verslechtert, het publiek minder sterk geneigd zal zijn om de aanbevolen maatregelen – zoals het dragen van een mondkapje en afstand houden – op te volgen,” aldus Stevens.
Het is iets waar communicatieonderzoekers nu eigenlijk al mee aan de slag moeten. “Onze studie laat zien dat we nader moeten onderzoeken hoe we het publiek weer kunnen sensibiliseren en kunnen motiveren om in geval van nood actie te ondernemen. Het testen van de effectiviteit van verschillende communicatiestrategieën kan in de toekomst weleens het verschil maken tussen leven en dood.” En tenslotte is het ook belangrijk dat mensen zich er bewust van zijn dat ze iets zijn afgestompt. “Hopelijk zorgt dit onderzoek ervoor dat mensen in de gaten krijgen dat het feit dat ze zich niet meer zo angstig voelen als eerst, niet betekent dat het gevaar geweken is.”
