Messier 77, ook wel de Squid Galaxy (het ‘inktvisstelsel’) genoemd, ontvouwt zijn filamentaire armen en actieve kern in een gloednieuwe Hubble-opname, bijna 45 miljoen lichtjaar ver gelegen in het sterrenbeeld Walvis (Cetus).
Elke week kiest ESA uit de beeldarchieven, gemaakt door de Hubble ruimtetelescoop, een spectaculaire opname uit om de kosmos in volle glorie te tonen. Deze “Ruimtefoto van de Week” richt zich op het spiraalvormige Messier 77, die door zijn naam “Squid Galaxy” (inktvisstelsel) een intrigerende maritieme metafoor met zich meedraagt. Dankzij moderne filters en beeldverwerkingstechnieken zien we nu details die eerder verborgen waren, en ontstaat een diepere kijk op zowel de buitenarmen als het actieve hart van dit stelsel.
Messier 77 bevindt zich op een afstand van ongeveer 45.000.000 lichtjaren in het sterrenbeeld Walvis (Cetus) en werd in 1780 ontdekt door de Franse astronoom Pierre Méchain. Charles Messier nam het object vervolgens op in zijn beroemde catalogus van sterrenstelsels, nadat beide onderzoekers het aanvankelijk beschouwden als een spiraalnevel of een bolvormige sterrenhoop. Pas ruim een eeuw later realiseerde men zich dat deze spiraalnevels eigenlijk aparte sterrenstelsels vertegenwoordigden, ver buiten de grenzen van ons Melkwegstelsel.
De bijnaam “Squid Galaxy” is pas recent ontstaan en verwijst naar de filamentachtige structuren die zich als tentakels rond de schijf van het stelsel slingeren. Deze delicate uitlopers tonen de dynamiek van interstellair gas en stof, en illustreren hoe geavanceerde beeldverwerking een klassiek object in een nieuw licht kan zetten.
Nog verder terugkijkend zien we dat Hubble in 2013 al een kleurrijk portret van Messier 77 maakte. In die opname waren de spiraalarmen gevuld met rode Hα‑emissies en blauwe stellaire clusters, omlijst door donkere stofbanen die het centrum doorkruisen.
Naast deze visuele pracht staat Messier 77 vooral bekend als prototype van een type II Seyfert‑stelsel: het bevat een extreem actief galactisch centrum dat in zichtbaar licht voor een groot deel wordt afgeschermd door stof en gas. Uit recente waarnemingen blijkt dat het rondom het actieve centrum hooggeïoniseerd gas gloeit en straling uitzendt over een breed spectrum, van infrarood tot röntgenstraling.
De spiraalarmen herbergen felroze knopen waar jonge sterren worden geboren, afgewisseld met donkerrode stofwolken. Die contrastwerking toont de voortdurende vorming en evolutie binnen Messier 77. Bovendien suggereert de filamentaire structuur interacties met naburige stelsels, wat mogelijk heeft bijgedragen aan het aanjagen van alle stervormingsactiviteit.
Messier 77 geeft een krachtig voorbeeld van hoe technologische vooruitgang in instrumentatie en beeldverwerking ons begrip verandert. Waar telescopen in de 18e eeuw slechts een wazige vlek zagen, ontvouwt Hubble nu zowel de gedraaide armen als het vurige hart van dit ‘inktvisstelsel’. Deze opname getuigt van zowel de schoonheid als de complexiteit van ons universum, en herinnert ons eraan dat elke nieuwe blik ons opnieuw kan verbazen.
Wil je de nieuwe foto op zeer hoge resolutie downloaden / bekijken, klik dan hier. Wil je de foto in ESASkyview bewonderen, klik dan hier. Wil je de foto uit 2013 op hoge resolutie zien, klik hier, of hier voor EsaSkyView. Of kijk de nieuwe opname na in onderstaande ESA panning video:
