Het idee dat we afstammen van één groepje voorouders kan de prullenbak in

En opnieuw blijkt onze evolutie een stukje minder overzichtelijk te zijn dan gedacht.

De meeste wetenschappers zijn het er wel over eens: onze oorsprong ligt in Afrika. En vaak wordt dan gedacht dat onze voorouders aldaar één – vrij grote – groep vormden, waarbinnen genen en gereedschappen werden uitgewisseld en waaruit wij dus uiteindelijk voortkwamen. Het is lekker overzichtelijk. Maar dat idee kan de prullenbak in, zo schrijven onderzoekers in het blad Trends in Ecology and Evolution. Er was namelijk niet één groep voorouders in één bepaald gebied in Afrika. Nee, er waren meerdere – min of meer geïsoleerde – groepjes voorouders die verspreid over Afrika leefden en zich uiteindelijk toch vermengden. En daar zijn wij uit voortgekomen.

Een grote diversiteit aan objecten uit de middensteentijd (die rond 300.000 jaar geleden begon). Rond de start van deze periode duiken in Afrika ook de eerste mensachtigen op met kenmerken van moderne mensen. Afbeelding: Eleanor Scerri / Francesco d’Errico / Christopher Henshilwood.

Gereedschappen
De onderzoekers leiden dat af uit antropologische en archeologische vondsten. Je moet dan bijvoorbeeld denken aan gefossiliseerde botten en stenen gereedschappen die in Afrika zijn teruggevonden. En ook genetisch onderzoek wijst in de richting van meerdere groepjes mensen. “Stenen gereedschappen en andere objecten hebben een opmerkelijk geclusterde verspreiding in zowel ruimte als tijd,” stelt onderzoeker Eleanor Scerri. “Hoewel er op het hele continent een trend naar geavanceerdere gereedschappen en objecten te zien is, vindt die ‘modernisering’ duidelijk niet zijn oorsprong in één gebied of één periode.” En botten geven ons hetzelfde plaatje. “Wanneer we kijken naar de morfologie van menselijke botten uit de laatste 300.000 jaar, dan zien we een complexe mix van archaïsche en moderne kenmerken op verschillende plekken en in verschillende perioden,” aldus onderzoeker Chris Stringer. Net als met de gereedschappen is er ook bij de botten sprake van een breed gedragen trend richting een modern menselijke vorm. “Maar verschillende moderne kenmerken duiken op verschillende plakken op verschillende momenten op en sommige archaïsche kenmerken zijn opmerkelijk recent nog aanwezig.”

Afbeelding: Yasmine Gateau / Max Planck Institute for the Science of Human History.
DNA
En zoals gezegd onderschrijft genetisch onderzoek eveneens het idee van verschillende groepjes voorouders die bij tijd en wijle geïsoleerd van elkaar leefden, waardoor een grote diversiteit aan mensachtigen ontstond. De verschillende groepjes worden door de tijd heen van elkaar gescheiden door bijvoorbeeld bossen en woestijnen. Veranderingen in leefgebied zorgden er later echter ook voor dat verschillende groepjes elkaar weer konden vinden en zich vermengden. “Het is lastig om de genetische patronen die we bij levende Afrikanen en in het DNA onttrokken aan de botten van Afrikanen die in de laatste 10.000 jaar leefden, te rijmen met één voorouderlijke populatie,” legt onderzoeker Mark Thomas uit. “We zien aanwijzingen voor een beperkte connectiviteit in het verre verleden, enkele heel oude genetische afstammingslijnen en een grote diversiteit die één populatie lastig zou kunnen handhaven.”

Met de studie wordt het gebied waarin we onderzoek kunnen doen naar de prille stadia van ons ontstaan in één klap een stuk groter. Scerri: “De evolutie van menselijke populaties in Afrika was multi-regionaal. Onze voorouders waren multi-etnisch. En de evolutie van onze materiële cultuur was multi-cultureel. We moeten naar alle gebieden in Afrika kijken als we de menselijke evolutie willen begrijpen.”

Bronmateriaal

"Unsere weitverzweigten afrikanischen Wurzeln " - Max-Planck-Institut Für Menschheitsgeschichte

Afbeelding bovenaan dit artikel: Yasmine Gateau / Max Planck Institute for the Science of Human History

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd