In het supernovarestant van de ontplofte ster Cassiopeia A zijn groene slierten te vinden. Wetenschappers hebben uitgezocht of dit ‘groene monster’ voor of na de supernova-explosie is ontstaan.
Cas A ligt op zo’n 11.000 lichtjaar afstand in sterrenbeeld Cassiopeia. 340 jaar geleden ontplofte een zeldzame superzware ster, al was de explosie niet met het blote oog te zien vanaf het aardoppervlak. De ster werd namelijk omringd door veel gas en stof. Uiteindelijk werd Cassiopeia A pas in 1947 ontdekt. Het is inmiddels een van de best bestudeerde supernovarestanten van het heelal. Verschillende ruimtetelescopen hebben foto’s gemaakt van dit kosmische vuurwerkspektakel. Eerder dit jaar maakte de James Webb-telescoop een prachtige nieuwe foto van Cassiopeia A. Astronomen zagen toen voor het eerst groene slierten in het hart van het supernovarestant.
Nu hebben astronomen gegevens van verschillende telescopen geanalyseerd, zoals infrarooddata van de James Webb-telescoop en röntgendata van de Chandra-röntgentelescoop. Daaruit blijkt dat de groene structuur al bestond voordat de ster ontplofte. Daarnaast beweegt het groene monster in onze richting. Mogelijk is de structuur ontstaan door een tijdelijke toename van gas dat van de ster weggeblazen werd.
“Het groene monster bevindt zich dus aan de voorkant van Cassiopeia A”, vertelt Jacco Vink van de Universiteit van Amsterdam. “Toch lijkt het monster in het midden van de afbeelding te staan.” Dit is dus een soort illusie. “Het groene monster fotobomt als het ware het centrale deel van Cas A,” vult medeauteur Ilse De Looze van de Universiteit Gent aan.
Groene monster?
Het groene monster in Cassiopeia A is vernoemd naar de bekende elf meter hoge groene muur in het honkbalstadion van de Boston Red Sox. De 94 lange muur staat al sinds 1912, maar werd pas in 1947 groen geverfd. Doordat de muur zo hoog is, worden er zelden tot nooit een homeruns geslagen. Veel ballen kaatsen via de muur terug het speelveld in.
Wetenschappers zijn blij met de ontdekking van de oorsprong van het groene monster. Cassiopeia A is inmiddels één van de meest geliefde onderzoeksobjecten. In 2010 maakten astronomen een driedimensionale kaart van Cassiopeia A en in 2022 ontdekten zij dat een deel van het materiaal dat na de supernova-explosie overbleef niet naar buiten, maar naar binnen beweegt. De nevel dijt met een snelheid van 4.000 tot 6.000 kilometer per seconde uit en is inmiddels zestien lichtjaar groot. In het midden van de nevel bevindt zich een compact object. Mogelijk is dit een zwart gat of een neutronenster.
