In hoeverre is seks belangrijk voor je relatie? Die vraag houdt niet alleen verliefde stelletjes bezig. Ook wetenschappers buigen zich al tijden over die vraag. Onderzoekers van de Universiteit van Texas besloten zich er ook aan te wagen, en keken daarvoor specifiek naar wat seks opwekt in de hersenen van monogame prairiewoelmuizen.
De prairiewoelmuis is een klein knaagdier uit het Midwesten van de Verenigde Staten, en geeft een perfect voorbeeld van een geslaagde monogame relatie. Binnen een dag nadat een mannetje en vrouwtje kennismaken, kan het paar al een innige band vormen die vervolgens een leven lang kan duren. De gebonden paren verzorgen elkaar, troosten elkaar, delen een territorium dat ze samen verdedigen en brengen ook samen hun jongen groot.
Naast dat dit een prachtig voorbeeld is van geslaagde monogamie, kan het dier ook inzicht geven in de manier waarop seks zich verhoudt tot zo’n levenslange band. De diertjes hebben namelijk zo’n half uur na hun eerste ontmoeting al seks en hebben dat vervolgens vele malen per uur. En dus besloot een team van onderzoekers van de Universiteit van Texas te kijken naar de hersenactiviteit van deze prairiewoelmuizen tijdens hun paring.
68 hersengebieden
Dat deden ze door de hersenen van meer dan tweehonderd prairiewoelmuizen te bestuderen op meerdere momenten tijdens hun paring en momenten van verbinding. Op die manier konden de onderzoekers bepalen welke hersencellen op deze momenten actief waren. Uit al die data konden de onderzoekers uiteindelijk vaststellen dat maar liefst 68 verschillende hersengebieden betrokken zijn bij het vormen van een innige band. Opvallend is dat de meeste van deze hersengebieden eerder nog niet geassocieerd waren met het vormen van een emotionele verbintenis. Dat biedt dus nieuwe mogelijkheden voor onderzoekers om ook bij mensen beter te begrijpen hoe wij hechte relaties vormen en onderhouden.
Mannetjes en vrouwtjes
Die hersengebieden betrokken bij emotionele verbintenis waren bij zowel de mannetjes als de vrouwtjes actief tijdens drie belangrijke gedragingen: bij de paring, tijdens het ontstaan van een verbintenis en tijdens het versterken van een stabiele en blijvende band. “Dat was een verrassing”, vertelt professor en betrokken onderzoeker Steven Phelps. Eerdere onderzoeken lieten namelijk zien dat mannelijke en vrouwelijke hersenen vaak verschillende mechanismen gebruiken om hetzelfde gedrag te produceren. Zoals bij de paring en het verzorgen van nakomelingen.
“Dat heeft te maken met de geslachtshormonen testosteron, oestrogeen en progesteron”, aldus Phelps. “Die hormonen zijn vaak belangrijk voor seksueel, agressief en ouderlijk gedrag. De heersende hypothese was dus dat hersenactiviteit tijdens paring en binding ook verschillend zou zijn tussen de seksen.” Maar in deze studie hadden mannelijke en vrouwelijke woelmuizen die een band vormden bijna identieke patronen van hersenactiviteit.
Ejaculatie
Een andere verrassing in het onderzoek was dat de mannelijke ejaculatie de sterkste voorspeller was voor activiteit in hersengebieden betrokken bij verbintenis. Dat suggereert volgens de onderzoekers dat de vrijpartij voor prairiewoelmuizen niet alleen iets functioneels is om voor te planten, maar ook emotionele gevoelens oproept. Overigens gold dat niet alleen voor de mannetjes. Ook de vrouwen hadden meer binding-gerelateerde hersenactiviteit als de mannen ejaculeerden. Dat hoeft overigens niet door het mannelijke orgasme te komen. Mogelijk hebben de vrouwtjes gelijktijdig een orgasme wat gevoelens van verbintenis opwekt, maar daar is niets bekend vanwege een praktische reden. Het is voor onderzoekers namelijk onmogelijk om middels observatie vast te stellen of de vrouwelijke prairiewoelmuis een orgasme heeft.
De onderzoekers vermoeden overigens wel dat de vrouwelijke prairiewoelmuizen deze hebben. “De hersen- en gedragsgegevens suggereren dat beide geslachten orgasme-achtige reacties hebben”, aldus Phelps. “Als dat waar is, zou het impliceren dat orgasmes kunnen dienen als een middel om verbinding te bevorderen. Zoals ook al lang wordt gesuggereerd bij mensen.”
