Nieuw onderzoek toont aan dat een gebied groter dan Mexico zichzelf kan herstellen tot tropisch regenwoud, zonder dat er menselijk ingrijpen nodig is. Dat blijkt uit een nieuwe studie die in het vakblad Nature verschijnt. Het potentieel is enorm: deze herbeboste gebieden zouden maar liefst 23,4 gigaton CO2 kunnen opslaan in dertig jaar tijd.
Waar veel landen kostbare programma’s opzetten om bomen te planten, wijst deze studie op een verrassend simpel alternatief: de natuur haar gang laten gaan. Het onderzoeksteam achter de studie analyseerde satellietbeelden van natuurlijke bosgroei tussen 2000 en 2015. Met behulp van machine learning konden ze onderscheid maken tussen aangeplante bossen en natuurlijk herstel. Deze data combineerden ze met factoren zoals bodemkwaliteit, bevolkingsdichtheid en afstand tot bestaande bossen. De onderzoekers hebben hun bevindingen verwerkt in een gedetailleerde digitale kaart, die lokale gemeenschappen en overheden kan helpen bij het maken van weloverwogen keuzes over natuurherstel.
Al gebruikt in Colombia
Wat blijkt uit die kaart? Regenwoud is perfect in staat om zichzelf op natuurlijke wijze te herstellen. “Door gebruik te maken van natuurlijke regeneratie kunnen landen hun herbebossingsdoelen veel kosteneffectiever bereiken,” vertelt hoofdauteur Brooke Williams aan Scientias.nl. “De potentiële dataset voor natuurlijke bosregeneratie die we hebben gemaakt, kan helpen bij het ondersteunen van beleidsmakers en uitvoerders van herstelprojecten in regio’s waar actieve regeneratietechnieken onbetaalbaar zijn om hun doelen te bereiken. We hebben de dataset bijvoorbeeld al gebruikt om kosteneffectieve hersteloplossingen in Colombia te identificeren”, zegt de onderzoeker.
De beste kansen voor natuurlijk bosherstel liggen in vijf landen: Brazilië, Mexico, Indonesië, China en Colombia. De nabijheid van gezond bos speelt daarbij een cruciale rol. Dat is logisch, zegt medeauteur Matthew Fagan van de Universiteit van Maryland, want bestaande bossen zorgen voor een natuurlijke aanvoer van verschillende zaden, wat essentieel is voor diverse herbebossing. Het totale gebied dat zich zou kunnen ontwikkelen tot tropisch bos beslaat 215 miljoen hectare. Ter vergelijking: dat is ongeveer 51 keer de oppervlakte van Nederland.
Niet al het land kan worden herbebost
Niet al dit land komt echter in aanmerking voor herbebossing – sommige gebieden zijn in gebruik als weidegrond of liggen te dicht bij steden. Vooral verlaten veeteeltgebieden en uitgeputte bosgebieden bieden uitstekende kansen. “Een hoog potentieel voor natuurlijke regeneratie betekent niet noodzakelijk dat een gebied hersteld zou moeten worden tot bos. Deze beslissingen zijn aan beleidsmakers op lokale schaal, nadat ze de kosten en baten van verschillende acties tegen elkaar hebben afgewogen. Dat is een proces waar onze dataset aan kan bijdragen”, zegt Williams. Als een gebied door een lokale gemeenschap bijvoorbeeld al gebruikt wordt voor voedsel, dan moet het misschien niet hersteld worden tot bos, zegt ze. “Als na een besluitvormingsproces het belangrijk wordt geacht om een gebied toch te herstellen, kunnen boeren en gemeenschappen gecompenseerd worden voor hun betrokkenheid bij natuurlijke regeneratie.”
Tot slot wijst Williams erop dat de economische voordelen van natuurlijke regeneratie nog een extra impuls kunnen geven aan natuurherstel, vooral in regio’s die voorheen werden gebruikt voor veeteelt of houtkap. “Op dit moment kunnen bossen het economisch vaak niet winnen van intensieve landbouw”, zegt ze, maar met de opkomst van koolstof- en biodiversiteitsmarkten kan dit in de toekomst veranderen. Voor zwaar aangetaste landschappen zijn echter meer intensieve technieken nodig om herstel mogelijk te maken, wat hogere kosten met zich meebrengt.
Grote potentiële impact
Dat grote stukken grondgebied op een goedkope manier kunnen worden herbebost, kan een groot verschil maken. “Als je dergelijke gebieden zou herstellen in regenwoud, zou het voordeel voor de waterkwaliteit, de watervoorziening, de lokale biodiversiteit en de bodemkwaliteit enorm zijn”, zegt Fagan. “Het zou ook een enorm voordeel zijn om koolstof uit de atmosfeer te halen, dus eigenlijk is het gewoon een kwestie van ‘waar kunnen we dit het meest efficiënt doen?’ Daar gaat deze studie over.”