Wie zijn heer en meester na een massa-extinctie?

Nieuw onderzoek onthult wie kort na de op één na grootste massa-extinctie in de geschiedenis van de aarde de dienst uitmaakten.

En het waren…tromgeroffel..de sponzen! Dat stellen onderzoekers op basis van een flinke verzameling fossiele resten die ze in China hebben teruggevonden.

Ordovicium
De resten stammen uit een belangrijke periode in de geschiedenis van onze planeet: het einde van het Ordovicium. In die periode – ongeveer 445 miljoen jaar geleden – vond een massa-extinctie plaats die resulteerde in het uitsterven van zo’n 85 procent van alle soorten op aarde. De massa-extinctie was het resultaat van een plotseling intredende heftige ijstijd die gevolgd werd door een even snelle opwarming van de aarde. Het ging gepaard met veranderingen in de circulatie en chemie van de oceanen.

Plankton
Uit eerder onderzoek was gebleken dat plankton zich reeds kort na deze massa-extinctie wist te herstellen. Maar hoe het leven op grotere diepte er kort na de heftige veranderingen uitzag, was niet helemaal duidelijk. De ontdekking in China brengt daar verandering in.

Sponzen
In de bamboebossen van de Zhejiang-regio in China hebben onderzoekers een grote verzameling fossiele resten ontdekt die stammen uit de periode na de massa-extinctie. De fossiele resten zijn zeer divers: het gaat om meer dan 100 verschillende soorten. Verrassend genoeg behoren bijna al die soorten tot de..sponzen.

Floreren
En deze sponzen zien er zeker niet uit als organismen die maar ternauwernood een massa-extinctie hebben overleefd. Dergelijke organismen zijn klein, onvolgroeid zelfs en vaak overal te vinden. Maar de sponzen die de onderzoekers teruggevonden hebben, waren groot en complex en hoewel sommige soorten overvloedig voorkwamen, waren anderen heel schaars of juist in een klein gebied actief. De onderzoekers kunnen er dan ook kort over zijn: dit zijn geen organismen in de overlevings-modus, maar organismen die floreerden.

Vandaag de dag spelen sponzen een belangrijke rol in ecosystemen. Ze stabiliseren het sediment en creëren zo fijne leefgebieden voor andere organismen. Mogelijk maakte de overvloed van sponzen zo kort na de massa-extinctie van 445 miljoen jaar geleden dan ook het herstel van ecosystemen mogelijk.

Floreren dankzij dood en vernietiging
Dat de sponzen domineren, is volgens onderzoeker Joe Botting wel te verklaren. “We denken dat de sponzen floreerden, omdat ze veranderingen in temperatuur en een laag zuurstofniveau tolereren, terwijl hun bron van voedsel (organische deeltjes in het water) enorm toenam door de dood en vernietiging om hen heen.” Botting en collega’s wijzen erop dat ook na andere massa-extincties opvallend veel sponzen zijn teruggevonden. Het suggereert dat hun opkomst een vrij gebruikelijk fenomeen is na een massa-extinctie.

Het onderzoek heeft niet alleen implicaties voor ons begrip van het verleden. Wellicht kunnen we er ook in de toekomst ons voordeel mee doen. Als menselijke activiteiten leiden tot grote veranderingen in de mariene ecosystemen, zou je verwachten dat de zeesponzen opnieuw de macht grijpen.

Bronmateriaal

"Fossil treasure-trove reveals post-extinction world ruled by sponges" - Chinese Academy of Sciences (via Eurekalert)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd