Om de voedselproductie duurzamer te maken én tegelijk trouw te blijven aan haar principes, staat de biologische landbouw voor een lastig vraagstuk: wat te doen met nieuwe genetische technieken?
Een groep Europese wetenschappers pleit ervoor om die juist te omarmen. In een paper in het vakblad Cell Reports Sustainability stellen ze dat genetische aanpassing onmisbaar kan zijn om de ambities van de Europese Unie waar te maken. Meer bepaald gaat het om zogenoemde nieuwe genomische technieken (NGT’s). Die maken het mogelijk om het DNA van planten op een heel precieze manier aan te passen, zonder dat er DNA van buitenaf wordt ingebracht, in tegenstelling tot klassieke genetisch gemodificeerde organismen (GMO’s). De wijzigingen die NGT’s aanbrengen zouden ook via traditionele veredeling bereikt kunnen worden, maar dat proces duurt veel langer. Met NGT’s kunnen volgens de wetenschappers sneller gewassen worden ontwikkeld die beter bestand zijn tegen droogte, ziekten en extreme weersomstandigheden.
Europese doelstellingen halen
Dat zou ook de biologische landbouw ten goede kunnen komen, vinden zij. De Europese Commissie wil tegen 2030 een kwart van alle landbouwgrond in de EU biologisch maken, terwijl dat vandaag nog maar tien procent is. Biologische teelt vraagt doorgaans meer oppervlakte dan conventionele landbouw om dezelfde hoeveelheid voedsel te produceren. Zonder technologische hulp, zeggen de onderzoekers, dreigt de opbrengst per hectare onder druk te komen.
Momenteel verboden
Toch zijn NGT’s op dit moment verboden in de biologische landbouw. Ze zijn enkel onder voorwaarden toegestaan in de conventionele teelt. Volgens de onderzoekers is die strikte scheiding niet houdbaar. Ze wijzen erop dat de aangebrachte mutaties met NGT’s vaak niet te onderscheiden zijn van natuurlijke variaties, en dus ook moeilijk te weren uit biologische ketens.
Kernwaarden van biologische landbouw
Maar dat standpunt ligt gevoelig. Tegenstanders waarschuwen dat genetische manipulatie, ook in de subtiele vorm van NGT’s, in strijd is met het kernidee van biologische landbouw: werken in harmonie met natuurlijke processen. Ze vrezen dat het gebruik van zulke technieken het vertrouwen van consumenten in biologische producten kan ondermijnen. Ook bestaan er zorgen over patenten op zaden en de toenemende invloed van grote biotechbedrijven op de landbouw.
Andere technieken mogen wel
Tegelijkertijd wijzen de auteurs van de studie op een paradox: een oudere techniek als mutagenese, waarbij planten met chemicaliën of straling behandeld worden om willekeurige DNA-veranderingen op te wekken, is wél toegestaan in de biologische landbouw. Die methode valt niet onder de GMO-wetgeving, al is ze veel minder precies dan NGT’s. Zonder die uitzondering zou een groot deel van de biologische granen in Europese supermarkten vandaag als genetisch gemodificeerd gelden.
Nog altijd gevoelig
Wel erkennen ze dat dit een gevoelig onderwerp is. Daarom stellen ze voor om boeren en consumenten actief te betrekken bij het besluitvormingsproces, bijvoorbeeld via burgerpanels of voedselraden. Zulke participatieve modellen zouden kunnen helpen om de technologie beter te laten aansluiten bij de waarden van de biologische beweging, of om ze juist af te wijzen als daar onvoldoende draagvlak voor bestaat.
De timing van het pleidooi is niet toevallig. Europese beleidsmakers werken aan een herziening van de regelgeving rond NGT’s. De huidige wetgeving dateert uit 2001, toen deze technieken nog niet bestonden.
