Trekjes die we associëren met het Autisme Spectrum Syndroom (ASS) lagen mogelijk ten grondslag aan de zeer gedetailleerde kunst.
Zo’n 30.000 jaar geleden vond er een revolutie plaats op het gebied van kunst. Opeens duiken er onder meer in grotten in Frankrijk zeer accurate afbeeldingen op van beren, bizons, paarden en leeuwen. De zeer gedetailleerde tekeningen onderscheiden zich duidelijk van de zeer simpele, bijna stilistische tekeningen uit de periode ervoor. Al jaren vragen onderzoekers zich af hoe die revolutie tot stand is gekomen. In het blad Open Archaeology komen wetenschappers wat dat betreft nu met een nieuwe theorie op de proppen. Ze stellen dat individuen met een sterke focus op details – een kenmerk dat verband houdt met het autisme spectrum syndroom (kortweg ASS) – tienduizenden jaren geleden een nieuwe kunststroming op gang brachten.
Focus op details
“Focus op details is wat bepaalt of je realistische tekeningen kan maken,” vertelt onderzoeker Penny Spikins. “Je hebt het nodig om een getalenteerde realistisch kunstenaar te zijn. Dit kenmerk vinden we heel vaak bij mensen met autisme en zelden bij mensen zonder autisme.”
Medicijngebruik
In hun paper rekenen Spikins en collega’s af met een eerdere theorie omtrent het ontstaan van deze nieuwe kunststroming. Eerder stelden verscheidene wetenschappers namelijk dat de gedetailleerde tekeningen gemaakt waren door gedrogeerde kunstenaars (het idee dat mensen onder invloed van bepaalde medicijnen betere kunstenaars worden, werd in de jaren zestig serieus verkend middels experimenten waarin proefpersonen kunstmaterialen en LSD kregen). “Wij keken naar bewijs van onderzoeken die probeerden om een verband te vinden tussen artistiek talent en drugsgebruik,” vertelt Spikins. En wat blijkt? Drugs bleken alleen mensen die voorafgaand aan het onderzoek al heel artistiek waren, wat te ontremmen en dus tot betere kunstenaars te maken. “Het idee dat mensen die sterk gefocust waren op details – en velen daarvan hebben autisme gehad – trendsetters waren als het gaat om extreem realistische ijstijd-kunst is een overtuigendere verklaring.”
Het onderzoek onderschrijft eerdere studies die suggereren dat mensen met trekjes die we associëren met ASS een belangrijke rol speelden in de evolutie van de mens. “Individuen met dit kenmerk – zowel degenen die in de moderne tijd de diagnose autisme zouden hebben gehad als degenen die dat niet zouden hebben gehad – speelden waarschijnlijk een belangrijke rol in de evolutie en overlevingskansen van de mens terwijl deze Europa koloniseerde. Mensen met aandacht voor details droegen niet alleen bij aan de vroege cultuur, maar zouden ook in staat zijn geweest om complexe gereedschappen te maken van materialen zoals bot, steen en hout. Die vaardigheden werden steeds belangrijker, omdat ze ons in staat stelden om ons aan te passen aan de barre omstandigheden die we in Europa tegenkwamen.”