Denk je graag terug aan dat zomerkamp uit je jeugd, of aan die fantastische roadtrip met vrienden? Die warme nostalgische gevoelens doen veel meer dan je alleen maar een glimlach bezorgen. Ze helpen je actief om je sociale netwerk in stand te houden.
Onderzoekers van de Kyoto Universiteit in Japan en de Universiteit van Buffalo in de VS hebben ontdekt dat mensen die vaker nostalgische gevoelens ervaren, doorgaans meer hechte sociale contacten onderhouden. Dit komt doordat nostalgie ons motiveert om bestaande vriendschappen te koesteren. De onderzoekers publiceerden hun bevindingen in het wetenschappelijke vakblad Cognition and Emotion. Het team verzamelde tijdens het onderzoek data van bijna 1.500 deelnemers uit drie verschillende groepen: universiteitsstudenten, deelnemers aan een online panel, en een representatieve steekproef uit de Nederlandse bevolking die over zeven jaar werd gevolgd.
Niet zomaar vluchtige nostalgische buien
Bijzonder aan dit onderzoek is dat het keek naar wat wetenschappers “trait-like nostalgie” noemen: de algemene neiging om nostalgische gevoelens te waarderen en regelmatig te ervaren. Anders dan vluchtige nostalgische buien blijkt deze stabiele persoonlijkheidstrek een langdurige impact te hebben op hoe we onze sociale relaties onderhouden.
In het onderzoek maakten de wetenschappers onderscheid tussen verschillende soorten sociale contacten. Ze keken naar “closest networks” (de allerhechste banden – mensen zonder wie je je leven moeilijk kunt voorstellen), “close networks” (hechte maar iets minder intense relaties) en “less-close networks” (minder hechte contacten die nog steeds belangrijk zijn). Nostalgie bleek het sterkste effect te hebben op die allernauwste contacten, precies de relaties die vaak het meest bijdragen aan ons welzijn.
De resultaten laten een duidelijk patroon zien: mensen die vaker nostalgische herinneringen koesteren en deze emotie belangrijk vinden, zijn meer gemotiveerd om hun bestaande vriendschappen te onderhouden. Deze motivatie vertaalt zich direct naar een groter aantal hechte sociale contacten.
Bescherming tegen verval van sociale netwerken
Vooral opvallend is dat nostalgie ons lijkt te beschermen tegen het natuurlijke verval van sociale netwerken dat optreedt naarmate we ouder worden. Uit het longitudinale deel van het onderzoek, waarbij Nederlanders zeven jaar lang werden gevolgd, bleek dat mensen met weinig nostalgie een dramatische afname van hun hechte sociale contacten ervoeren. Mensen met gemiddelde tot sterke nostalgische neigingen behielden daarentegen veel meer van hun sociale banden.
De onderzoekers konden bovendien aantonen dat nostalgie niet alleen samenhangt met sociale netwerken, maar er ook een oorzakelijk effect op heeft. De data liet zien dat nostalgie gemeten in 2014 een voorspellend effect had op de grootte van het sociale netwerk in 2019, terwijl de omgekeerde relatie niet werd gevonden.
Nostalgie verandert je gedrag
Het onderzoek toont ook aan dat nostalgie niet alleen tot een tijdelijk gevoel van verbondenheid leidt, maar daadwerkelijk tot gedragsverandering. Een deelnemer die nostalgisch terugdenkt aan die fantastische studententijd, zal bijvoorbeeld eerder contact opnemen met oude studievrienden of naar reünies gaan.
Opmerkelijk is dat de onderzoekers een onderscheid zagen tussen de motivatie om nieuwe contacten te leggen en de motivatie om bestaande contacten te onderhouden. Nostalgie bleek vooral dat laatste te stimuleren. Dit verklaart waarom mensen die veel nostalgische gevoelens ervaren, misschien niet méér vrienden hebben in totaal, maar wel meer hechte vriendschappen.
Bevindingen lijken universeel
De bevindingen lijken universeel te zijn, aangezien het effect consistent werd gevonden in verschillende populaties. Of je nu een Amerikaanse student bent, een online deelnemer uit diverse achtergronden, of een Nederlander van middelbare leeftijd: nostalgie lijkt voor iedereen te werken als een sociaal bindmiddel.
Een beetje wegdromen bij vroeger is dus niet alleen aangenaam, het is ook een vorm van sociale zelfzorg die je vriendschappen levend houdt. Wie had gedacht dat terugkijken zo goed kon zijn voor je toekomst?
