Het lijkt erop dat ze op ‘democratische’ wijze kortsluiten wanneer het tijd is om te vertrekken.
Op koude, donkere winterochtenden hoor je soms kleine, zwarte kraaien – bekend als kauwen – luid naar elkaar schreeuwen. De vogels kunnen een enorm kabaal maken en kiezen dan, nagenoeg gelijktijdig, rond zonsopgang het luchtruim. In een nieuwe studie hebben onderzoekers gepoogd te achterhalen waar deze luidruchtige kauwen het toch vlak voor vertrek over hebben. En het antwoord zal je wellicht verrassen.
Allemaal tegelijk
Het is niet gemakkelijk om met honderden vogels gelijktijdig op te stijgen. Toch krijgen kauwen dat regelmatig voor elkaar. Zo blijkt dat de kauwen vaak massaal opvliegen, waarbij honderden vogels binnen 4 luttele seconden na elkaar de lucht in gaan.
Studie
Om dit opmerkelijke gedrag goed te kunnen bestuderen, hebben onderzoekers audio- en video-opnames gemaakt op zes verschillende kauwenslaapplaatsen in het Engelse Cornwall. De populatie-omvang varieerde van 160 tot bijna 1500 vogels. Niet alleen zijn de groepen dus bijzonder groot, ze omvatten ook vogels van verschillende leeftijden, geslachten, familiegroepen en kolonies, allemaal verspreid over de boomtoppen. Vervolgens luisterden de onderzoekers goed naar de roep van al deze vogels in aanloop naar, en direct na het opstijgen.
Verband
Het onderzoeksteam ontdekte dat er een nauw verband bestaat tussen de intensiteit van de roep en het exacte tijdstip van vertrek. Voordat de vogels hun slaapplaats verlaten is het zeker een uur lang een lawaai van jewelste, dat vlak voor vertrek een piek bereikt. En nu weten de onderzoekers eindelijk waar de kauwen het over hebben. Door het gekakel slagen de vogels er doeltreffend in om hun dagelijkse start te synchroniseren.
Harder en harder
Hoe ze dat doen? Door het luide geroep lijken de kauwen hun bereidheid om te vertrekken aan te geven. Het lawaai wordt harder en harder naarmate meer vogels van zich laten horen en aangeven er klaar voor te zijn. En dit resulteert er vervolgens in dat ze allemaal tegelijkertijd het luchtruim kiezen. Het betekent dat de kauwen met hun geschreeuw dus op ‘democratische’ wijze kortsluiten wanneer het tijd is om te vertrekken. “Net als mensen gebruiken grote diergroepen besluitvormingsprocessen om hun individuele verschillen te overwinnen en een soort ‘democratische’ consensus te bereiken,” legt onderzoeker Alex Thornton uit.
Test
Om deze theorie te testen, speelden de onderzoekers de roep van soortgenoten af om zo te proberen het moment van vertrek te vervroegen. En dat blijkt inderdaad te lukken. Door extra geschreeuw aan de mix toe te voegen, vlogen de vogels gemiddeld 6,5 minuten eerder dan ze anders zouden hebben gedaan.
Geen consensus
Overigens zijn de kauwen het niet altijd met elkaar eens over wanneer het tijd is om te gaan. Enkele keren bouwde het lawaai namelijk niet voldoende op, wat aangeeft dat de vogels er blijkbaar niet in slaagden om tot een overeenstemming te komen. Als gevolg hiervan vlogen de vogels niet allemaal tegelijk, maar in kleine groepjes weg.
Voordelen
Dat is op zich ook geen hele gekke waarneming. Het is namelijk onwaarschijnlijk dat honderden verschillende vogels van nature het liefst op precies hetzelfde moment vertrekken. En toch heeft het bij elkaar blijven voordelen. Zo verkleinen ze zo onder andere het risico gepakt te worden door een roofdier.
Al met al bieden de onderzoekers met hun studie interessant nieuw inzicht in de manier waarop dieren beslissingen nemen en tot een consensus komen, wat in het geval van de kauwen resulteert in een prachtige massale beweging. De onderzoekers houden het overigens nog niet voor gezien. In toekomstige studies hopen ze uit te zoeken hoe menselijke activiteiten de waargenomen dynamiek kunnen beïnvloeden. “De menselijke invloed op wilde dieren neemt toe,” zegt Thornton. “En dus willen we beter begrijpen of en hoe menselijke verstoring – bijvoorbeeld door licht- en geluidsvervuiling – van invloed is op het vermogen van diergroepen om te communiceren en overeenstemmingen te bereiken.”