Wanneer sommige chimpansees elkaars vacht verzorgen, klappen ze de handen in elkaar en gaan vervolgens met de vrije hand aan de slag. Nieuw onderzoek wijst er nu op dat het gedrag aangeleerd is en door de chimpansees als een sociale traditie aan nageslacht wordt doorgegeven.
Instinct?
Grote vraag was: is het instinct wat de chimpansees aanzet om zo de handen in elkaar te slaan? Of hebben ze het gedrag van elkaar geleerd en door de generaties heen aan elkaar doorgegeven? Eerder stelden onderzoekers dat het aangeleerd was. Ze baseerden die conclusie op de waarneming dat sommige chimpansees het wel en anderen het niet doen. Maar die bewijslast is niet overtuigend. Het kan best dat er tussen de groepen chimpansees die het wel en niet doen ecologische en genetische verschillen zijn. Hierdoor kan iets wat aangeleerd lijkt toch het resultaat zijn van instinct.
Om er zeker van te zijn dat het gedrag aangeleerd is, bestudeerden onderzoekers gedurende vijf jaar groepen chimpansees die de handen ineenslaan. Ze gingen op zoek naar kleine verschillen in gedrag. En die vonden ze, zo schrijven ze in hun paper. De ene groep greep elkaars handen echt vast, terwijl de andere groep de polsen losjes om elkaar draaide (zie de foto hiernaast). “We weten niet welke mechanismen deze verschillen kunnen verklaren,” vertelt onderzoeker Edwin van Leeuwen. “Maar onze studie laat in ieder geval zien dat deze groepen chimpansees gedurende vijf jaar hun eigen lokale tradities als het gaat om vachtverzorging hebben gevormd en onderhouden.”
Jongen
Bovendien blijkt uit het onderzoek dat jonge chimpansees het gedrag na verloop van tijd ook gingen vertonen. “We zijn in staat geweest om aan te tonen dat twintig jonge chimpansees geleidelijk aan het handjeklap-gedrag leerden,” vertelt onderzoeker Mark Bodamer. “De eerste handjeklaps waren vaak met hun moeders.” De waarnemingen onderschrijven het vermoeden dat de chimpansees het gedrag van elkaar leren. “En dat is mogelijk bewijs voor een sociale cultuur.”
De onderzoekers pleiten voor meer onderzoek. Zo zouden ze graag willen achterhalen hoe de traditie zich ontwikkeld heeft. Ook is nog onduidelijk waarom de chimpansees voor en tijdens het verzorgen van elkaars vacht de handen ineen slaan.