Terwijl films als ‘Jaws’ ons al decennialang de stuipen op het lijf jagen, laat nieuw onderzoek van het Florida Museum of Natural History zien dat de kans op een ongewenste ontmoeting met een haai kleiner is dan ooit. In 2024 bereikte het aantal confrontaties met deze zeepredatoren een historisch dieptepunt.
Het afgelopen jaar werden wereldwijd slechts 47 ongewenste ontmoetingen met haaien geregistreerd. Dat is een opvallende daling van 22 incidenten vergeleken met 2023. Dit aantal ligt ook ver onder het tienjarig gemiddelde van 70 confrontaties per jaar. Van deze ontmoetingen liepen er vier fataal af, wat eveneens veel minder is dan gewoonlijk.
Ter vergelijking: volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) stierven vorig jaar 236.000 mensen de verdrinkingsdood. De kans dat je verdrinkt, is dus maar liefst 59.000 keer groter dan dat je overlijdt door een haaienaanval. Andere zaken waar je eerder van dood zal gaan dan van haaienbeten: skiën, parachutespringen, blikseminslagen en zelfs het gras maaien. Toch betekent dat niet dat er helemaal geen aanvallen plaatsvinden. Het Florida Museum of Natural History houdt jaarlijks bij hoeveel mensen worden aangevallen door haaien, en waar.
Amerika blijft koploper, Florida spant de kroon
Zoals gebruikelijk vonden de meeste incidenten plaats in Amerikaanse wateren, met 28 geregistreerde gevallen. De staat Florida noteerde 14 ontmoetingen. Volusia County, niet voor niets gekscherend de ‘haaienbeet-hoofdstad van de wereld’, was goed voor acht incidenten.
Een interessant detail is dat veel incidenten in Florida waarschijnlijk worden veroorzaakt door jonge zwartpunthaaien. Deze onervaren jagers hebben hun jachttechnieken nog niet geperfectioneerd en kunnen moeilijk onderscheid maken tussen mensen en hun prooi, zoals vissen en roggen.
Opvallende serie incidenten in Florida en Texas
De zomer van 2024 kende enkele opmerkelijke gebeurtenissen. In juni vonden drie aanvallen plaats binnen zes kilometer van elkaar langs de kust van Florida. Een vrouw werd gebeten door een stierhaai en werd gered door toevallig aanwezige zorgprofessionals. Kort daarna werden twee tieners gebeten in ondiep water.
Tijdens het Fourth of July-weekend volgde een nieuwe reeks incidenten, met zes verwondingen in Texas en Florida. Vooral South Padre Island, een populaire toeristische bestemming, trok de aandacht met meerdere incidenten op één dag. Hoewel er werd gespeculeerd over één enkele haai die verantwoordelijk zou zijn, wijzen de auteurs van de studie erop dat dezelfde omstandigheden die mensen naar het water lokken, ook haaien aantrekken.
Surfers trekken vaakst haaien aan
Wereldwijd was een derde van alle aanvallen gericht op surfers. Dit is geen toeval: surfers zoeken dezelfde omstandigheden op die ook haaien aantrekken. Waar goede golven zijn, is vaak ook troebel water met veel kleine vissen, een perfecte combinatie voor misverstanden tussen mens en haai.
Verrassingen in verre oorden
2024 kende ook enkele bijzondere incidenten. Voor het eerst werd een haaienaanval gemeld bij de Westelijke Sahara, waar een Duitse toerist tijdens het zwemmen vanaf een catamaran werd aangevallen. In India vond eveneens een opmerkelijke ontmoeting plaats in de Vaitarna-rivier, waar een stierhaai kilometers landinwaarts was gezwommen, een unieke eigenschap van deze soort.
Australië: gevaarlijke wateren, maar rustig jaar
Hoewel Australische wateren bekend staan om hun gevaarlijke haaien, met maar liefst 13 potentieel gevaarlijke soorten, werden er in 2024 geen dodelijke incidenten gemeld. Dit is des te opmerkelijker gezien de aanwezigheid van witte haaien en stierhaaien, die zelfs bij kleine verwondingen levensgevaarlijk kunnen zijn.
Geen reden voor paniek
De cijfers maken duidelijk dat de kans op een ontmoeting met een haai uiterst klein is. Toch zijn er enkele simpele voorzorgsmaatregelen die het risico nog verder kunnen verkleinen. Experts raden aan om geen glimmende sieraden te dragen, omdat deze kunnen lijken op de flitsende schubben van vissen. Ook is het verstandig om plekken te vermijden waar wordt gevist, aangezien de geur van aas haaien kan aantrekken.
Hoofdonderzoeker Gavin Naylor benadrukt dat we de oceaan delen met deze fascinerende dieren, en dat de meeste ontmoetingen het gevolg zijn van misverstanden in plaats van gerichte aanvallen. Met de juiste kennis en voorzorgsmaatregelen kunnen we veilig genieten van de zee, wetende dat haaien meestal net zo weinig interesse hebben in een ontmoeting met ons als wij met hen.
