Lang was onduidelijk of de nog altijd mysterieuze haai slaap nodig heeft. Maar nu blijkt dat haaien met wijd opengesperde ogen een tukje doen.
Het is een vraag waar wetenschappers al enige tijd het hoofd over breken: slapen haaien eigenlijk? Het antwoord was lange tijd in nevelen gehuld. Gedacht werd dat haaien, die constant moeten zwemmen om te kunnen ademen, mogelijk helemaal niet wegdommelen. Maar een nieuwe studie bewijst nu dat deze koudbloedige en angstaanjagende dieren mogelijk toch meer op ons lijken dan je zou denken.
Interessante vraag
Onderzoekers zijn erg geïnteresseerd in de vraag of haaien wel of niet slapen. “Haaien zijn de vroegst levende gewervelde dieren met kaken,” zo schrijven de onderzoekers in hun studie. “Daarom kunnen ze een belangrijke rol spelen bij het begrijpen van de evolutionaire geschiedenis van slaap onder gewervelde dieren. Toch is er heel weinig bekend over of en hoe deze oude roofdieren slapen.”
…oceanen in hoog tempo hun haaien en roggen kwijtraken? Het aantal haaien en roggen is in de afgelopen vijftig jaar met meer dan 70 procent gekelderd. Onderzoekers vrezen dan ook voor het voortbestaan van flink wat soorten. En dat zou betekenen dat we ook belangrijke en interessante vraagstukken, zoals het onderwerp in de huidige studie, niet meer kunnen bestuderen. Lees hier snel verder.
Om de onderste steen boven te krijgen, besloot het team de zogenaamde dambordzwelhaai (Cephaloscyllium isabellum) – een nachtdier – aan een nadere inspectie te onderwerpen. Vervolgens zochten ze naar gedrag dat kenmerkend is voor slaap. Denk aan het sluiten van de ogen, een lagere stofwisseling en een trager reactievermogen.
Tukje
De studie leidt tot een interessante ontdekking. Want het lijkt erop dat de dambordzwelhaai toch zo af en toe een tukje doet. “We hebben het eerste fysiologische bewijs van slaap onder haaien gevonden,” zo beweren de onderzoekers. Waar dat uit blijkt? “Slapende haaien hebben niet alleen een verminderd reactievermogen, ze hebben ook een lagere stofwisseling,” zo schrijven de onderzoekers. Bovendien heeft de dambordzwelhaai ook een wat eigenaardige houding als hij slaapt. Zo lijkt tevens een platte lichaamshouding erop te wijzen dat de haai is weggedommeld.
Opengesperde ogen
Het betekent dat ook haaien slaap nodig hebben en daarmee dus meer op ons lijken dan gedacht. Er is echter wel een interessant verschil. Als wij gaan slapen, sluiten we namelijk onze ogen. De dambordzwelhaai doet dat niet altijd. ’s Nachts slaapt de haai namelijk vaak met beide ogen wijd opengesperd – een wat griezelig gezicht. Overdag sluit hij zijn ogen wel, al denken de onderzoekers dat dit niet per se te maken heeft met zijn slaaptoestand. “Externe factoren, zoals binnenkomend licht, kunnen een verklaring zijn,” zo opperen ze.
Al met al tonen de onderzoekers aan dat zelfs de haai, een primitief gewerveld dier, slaap nodig heeft en waarschijnlijk energieker wordt dankzij een goede nachtrust. Een belangrijke stap die onze kennis over deze mysterieuze dieren enigszins uitbreidt, al is er nog veel over slapende haaien onbekend. “Slaap is nog grotendeels onbestudeerd in deze diverse groep van kraakbeenvissen,” schrijven de onderzoekers. “Toekomstige studies zouden zich dan ook moeten richten op andere fysiologische aanwijzingen, zoals veranderingen in hersenactiviteit. Dat zal een nog vollediger beeld scheppen van hoe deze gewervelde dieren slapen.”
