De planeet heeft een geschatte oppervlaktetemperatuur van slechts 42 graden Celsius en bevindt zich op ongeveer dezelfde afstand als het bekende TRAPPIST-1 systeem.
Al jaren speuren astronomen het universum af naar planeten die mogelijk leven kunnen ondersteunen of op zijn minst bewoonbaar zijn, in de hoop werelden te vinden die op de aarde lijken. En een nieuwe ontdekking heeft nu voor grote opwinding gezorgd. Op zo’n 40 lichtjaar afstand zijn onderzoekers namelijk op de veelbelovende planeet Gliese 12 b gestuit. Zou dit de planeet kunnen zijn waar we al zo lang naar op zoek zijn?
Gliese 12 b
De mogelijk bewoonbare planeet Gliese 12 b draait elke 12,8 dagen om zijn moederster. Qua grootte is de exoplaneet vergelijkbaar met Venus, wat betekent dat hij slechts iets kleiner is dan de aarde. Daarnaast heeft deze aardachtige planeet ook nog eens een aardachtige temperatuur. Zo wordt de oppervlaktetemperatuur geschat op 42 graden Celsius. Hiermee is hij iets warmer dan de aarde, maar opvallend koeler dan de meeste van de ongeveer 5.000 tot nu toe ontdekte exoplaneten. De ontdekking van deze ‘exo-Venus’, is vandaag gepubliceerd in de Monthly Notices of the Royal Astronomical Society.
Exo-Venus
Onderzoekers kwamen de veelbelovende planeet op het spoor met behulp van planetenjager TESS, die al heel wat exoplaneten aan het licht heeft gebracht. En onderzoekers zijn enthousiast. “We hebben de dichtstbijzijnde, gematigde wereld ter grootte van de aarde tot nu toe ontdekt,” benadrukt onderzoeker Masayuki Kuzuhara. “Hoewel we nog niet weten of Gliese 12 b een atmosfeer heeft, beschouwen we ‘m als een ‘exo-Venus’. Het heeft een vergelijkbare grootte en ontvangt een vergelijkbare hoeveelheid energie van zijn ster als onze buurplaneet in ons eigen zonnestelsel.”
Atmosfeer
Om er echter zeker van te zijn dat de planeet leefbaar is, is het van cruciaal belang om te bepalen of er wel of geen atmosfeer aanwezig is. Het is mogelijk dat de planeet een atmosfeer heeft die vergelijkbaar is met die van de aarde. Deze kan echter ook meer lijken op die van Venus, waar een omvangrijk broeikaseffect ervoor zorgde dat het oppervlak een verzengende 400 graden Celsius bereikte. Een andere mogelijkheid is dat de planeet geen atmosfeer heeft. Of misschien heeft ie wel een soort atmosfeer die we nog niet in ons eigen zonnestelsel hebben gezien. Het is erg belangrijk om hierop een antwoord te krijgen omdat het ons zal vertellen of Gliese 12 b temperaturen kan handhaven die geschikt zijn voor vloeibaar water – en mogelijk leven – op het oppervlak.
Moederster
Om dit te achterhalen, is ook de moederster relevant. De moederster van Gliese 12 b is een koele rode dwergster genaamd Gliese 12, die zich zoals gezegd op bijna 40 lichtjaar afstand van de aarde bevindt, in het sterrenbeeld Vissen. De ster is ongeveer 27 procent zo groot als onze zon en heeft een oppervlaktetemperatuur van ongeveer 60 procent van die van onze zon. Over rode dwergsterren is echter bekend dat het ‘opvliegende’ sterren zijn, die vaak magnetisch actief zijn. Dit resulteert in frequente, krachtige uitbarstingen, waardoor een mogelijk rondom cirkelende planeet van zijn atmosfeer wordt ontdaan. Toch lijkt Gliese 12 b er beter vanaf te komen. Analyses hebben namelijk aangetoond dat Gliese 12 geen tekenen vertoont van dergelijk extreem gedrag. Dit verhoogt de hoop dat de potentiële atmosfeer van Gliese 12 b nog steeds intact is.
Oppervlaktetemperatuur
Daarnaast is de afstand tussen Gliese 12 en de nieuw ontdekte planeet slechts 7 procent van de afstand tussen de aarde en de zon. Hierdoor ontvangt Gliese 12 b 1,6 keer meer energie van zijn ster dan de aarde van de zon, en ongeveer 85 procent van de hoeveelheid die Venus ontvangt. Dit verschil in de hoeveelheid zonnestraling die de planeet ontvangt, is van groot belang omdat het aangeeft dat de oppervlaktetemperatuur sterk wordt beïnvloed door de atmosferische omstandigheden. Voor je beeldvorming: de geschatte oppervlaktetemperatuur van Gliese 12 b is 42 graden Celsius, terwijl de gemiddelde oppervlaktetemperatuur van de aarde 15 graden Celsius bedraagt. “Atmosferen houden warmte vast en kunnen, afhankelijk van hun samenstelling, de werkelijke oppervlaktetemperatuur aanzienlijk beïnvloeden,” legt onderzoeker Shishir Dholakia uit.
Aarde en Venus
Het onderzoek naar Gliese 12 b heeft overigens niet alleen betrekking op de leefbaarheid van deze planeet. Het helpt ons ook om meer te weten te komen over waarom de aarde en Venus, die in veel opzichten erg op elkaar lijken, toch zo’n andere weg zijn ingeslagen. “Omdat Gliese 12 b een vergelijkbare hoeveelheid licht ontvangt als de aarde en Venus van de zon, kan het ons ook helpen om het verschil tussen deze twee planeten in ons eigen zonnestelsel te verklaren en te begrijpen,” aldus Dholakia. Dit kan waardevolle inzichten bieden in de atmosferische processen die de leefbaarheid van planeten beïnvloeden. Terwijl de aarde bewoonbaar is, is Venus dat niet, voornamelijk vanwege het volledige verlies van water. “Gliese 12 b, met een temperatuur tussen die van de aarde en Venus in, kan ons helpen begrijpen hoe planeten bewoonbaar worden, vooral door te kijken naar welke atmosfeer het heeft,” vertelt mede-auteur Larissa Palethorpe.
Onderzoek naar de veelbelovende exo-Venus gaat onverminderd door. Want het idee dat deze planeet mogelijk leefbaar is, prikkelt de verbeelding van menig astronoom. Gliese 12 b is zeker niet de eerste aardachtige exoplaneet die is ontdekt, maar volgens NASA zijn er maar een paar van zulke werelden die de moeite van nader onderzoek waard zijn. De volgende stap is om de krachtige ruimtetelescoop James Webb op Gliese 12 b te richten. Uiteindelijk hopen onderzoekers te achterhalen of deze planeet al dan geen atmosfeer herbergt. “Gliese 12 b vertegenwoordigt een van de beste doelen om te bestuderen of aardachtige planeten die om koele sterren draaien hun atmosferen kunnen behouden,” zegt Dholakia. “Dit is een cruciale stap om ons begrip van de bewoonbaarheid van planeten in ons sterrenstelsel te bevorderen.”