Bovendien is het ook nog eens waarschijnlijk dat minstens één van de volgende vijf jaar de warmste ooit gemeten zal worden.
Tijdens het Klimaatakkoord van Parijs spraken landen af dat de opwarming van de aarde tegen 2100 niet hoger mag zijn dan twee graden Celsius. Bovendien zouden landen streven naar een beperking van de opwarming tot niet meer dan 1,5 graad Celsius ten opzichte van pre-industriële temperaturen. Maar in de jaren na het akkoord kwam er niet veel van de toezeggingen terecht. En dat resulteert er nu in dat de mondiale temperatuur ergens in de komende vijf jaar waarschijnlijk al even de 1,5 graden-grens zal overschrijden, zo waarschuwen onderzoekers.
80 procent kans
Volgens de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) is de kans dat minstens één jaar tussen 2024 en 2028 meer dan 1,5 graden Celsius warmer zal zijn dan vroeger, maar liefst 80 procent. Dit is een serieuze waarschuwing dat we steeds dichter in de buurt komen van de doelstellingen die zijn vastgelegd in het Klimaatakkoord van Parijs. Sinds 2015 is de kans op een dergelijke overschrijding gestaag toegenomen. In eerste instantie was deze kans bijna nul, maar later steeg deze al naar 20 procent, en zelfs naar 66 procent. En nu is deze kans dus al opgelopen tot 80 procent.
47 procent kans
Overigens betekent een tijdelijke opwarming van boven de 1,5 graden niet noodzakelijkerwijs dat de 1,5 graden-grens permanent wordt overschreden. Maar we stevenen er wel steeds meer op af. De kans is namelijk ongeveer 47 procent dat de gemiddelde mondiale temperatuur over de hele periode van vijf jaar (van 2024 tot 2028) meer dan 1,5 graden Celsius boven het pre-industriële niveau zal liggen, zo schrijft de WMO. Deze kans is gestegen met 32 procent ten opzichte van het rapport van vorig jaar voor de periode 2023-2027.
Warmste jaar ooit gemeten
Daarnaast meldt de WMO dat de kans ook reëel is dat minstens één van de volgende vijf jaar de warmste ooit gemeten zal worden. Volgens het nieuwe rapport zal de mondiaal gemiddelde oppervlaktetemperatuur tussen 2024 en 2028 naar verwachting 1,1 graad Celsius tot 1,9 graad Celsius hoger liggen dan tussen 1850 en 1900 het geval was. En dus kan het maar zo dat we in minstens één van deze jaren een nieuw warmterecord gaan vestigen. Hierbij zal 2023, momenteel het warmste jaar, van de troon worden gestoten.
In 2023 was de wereldwijde gemiddelde oppervlaktetemperatuur maar liefst 1,45 graden Celsius hoger dan het pre-industriële niveau. Daarmee werd dat jaar de warmste ooit gemeten. Deze uitzonderlijke warmte werd deels veroorzaakt door klimaatverandering en werd verder versterkt door een krachtige El Niño. Hoewel recente voorspellingen van de WMO wijzen op de ontwikkeling van een La Niña en de terugkeer naar koelere omstandigheden in de tropische Stille Oceaan op korte termijn, blijven de prognoses aantonen dat de wereldwijde temperaturen in de komende vijf jaar zullen stijgen als gevolg van aanhoudende opwarming door broeikasgassen.
En zoals het er nu naar uit ziet, koersen we daar nu al op af. Zo blijkt uit gegevens van de Copernicus Climate Change Service dat elk van de laatste twaalf maanden warmer was dan ooit tevoren voor die tijd van het jaar. Zo lag de temperatuur tussen juni 2023 en mei 2024 zo’n 1,63 graden Celsius boven het pre-industriële gemiddelde. “Achter deze cijfers schuilt het zorgwekkende feit dat we ver verwijderd zijn van het behalen van de doelen die zijn vastgesteld in het Klimaatakkoord van Parijs,” aldus Ko Barrett, adjunct-secretaris-generaal van de WMO. “Het is van cruciaal belang dat we meer actie ondernemen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Anders zullen we een toenemend zware prijs betalen in termen van enorme economische kosten, de impact op miljoenen levens door extremer weer, en schade aan het milieu en de biodiversiteit op grote schaal.”
Russische roulette
De bevindingen uit het nieuwe rapport zijn zorgelijk. Want de gevolgen van het (tijdelijk) overschrijden van de 1,5 graden grens heeft grote gevolgen. Wetenschappers hebben herhaaldelijk gewaarschuwd dat een stijging van de temperatuur van meer dan 1,5 graden Celsius ernstigere gevolgen van klimaatverandering en extreem weer met zich meebrengt. Elke fractie van een graad opwarming is volgens hen al van belang. Zelfs nu, met de huidige opwarming van de aarde, zien we al verwoestende effecten op het klimaat. Deze omvatten extreem hete periodes, zware regenval en droogtes, afname van ijskappen, zee-ijs en gletsjers, versnelde stijging van de zeespiegel en opwarming van de oceanen. “We spelen Russische roulette met onze planeet,” benadrukt António Guterres, secretaris-generaal van de Verenigde Naties. “We moeten de afslag vinden van de snelweg naar de klimaathel. Maar gelukkig hebben we controle over het stuur.”
Guterres roept dan ook op tot een ambitieuzer klimaatbeleid voorafgaand aan de G7-top in Italië die tussen 13 en 15 juni plaatsvindt. “Het is van cruciaal belang dat we de temperatuurstijging tot 1,5 graden Celsius beperken,” zegt hij. “Dit zal worden beslist in de jaren ’20, onder het toeziend oog van de leiders van vandaag.”
