Een grote hete ster in onze Melkweg zal binnen nu en 1500 jaar ontploffen. Dit concluderen astronoom Frank Tramper en zijn collega’s. Het onderzoeksteam analyseerde zes bijzondere sterren, die op het punt staan om te exploderen. Toch is er voor de mensheid geen reden tot zorgen. De ontploffing van de ster zal namelijk geen gevolgen hebben voor leven op aarde.
De resultaten van het onderzoek worden binnenkort gepubliceerd in het wetenschappelijke vakblad Astronomy & Astrophysics.
Het is erg interessant om een supernova-explosie in ons eigen sterrenstelsel te spotten. “Elke paar dagen hebben we de kans om een supernova buiten ons sterrenstelsel te zien ontstaan,” vertelt onderzoeker Scott Adams van de universiteit van Ohio, die geen deel uitmaakte van het onderzoeksteam. “Maar je kunt daar maar beperkt iets van leren, terwijl een supernova in ons eigen sterrenstelsel ons zoveel meer kan laten zien. Onze neutrinodetectoren en detectoren die zwaartekrachtsgolven opmerken zijn slechts gevoelig genoeg om metingen in ons eigen sterrenstelsel te verrichten en daar vindt slechts één of twee keer per eeuw een supernova plaats.”
Onvoorspelbare WO-sterren
Het is lastig om te voorspellen welke sterren op het punt staan hun leven te beëindigen. Het is dus fantastisch dat de Amsterdamse astronoom Tramper en zijn collega’s er in zijn geslaagd om een nauwkeurige schatting te maken van de te verwachte tijd van overlijden van een zogenoemde WO-ster. WO-sterren bevatten geen waterstof, maar wel veel helium, koolstof en zuurstof. De sterren zijn op jonge leeftijd meer dan veertig keer zo zwaar als onze zon, maar verliezen op latere leeftijd veel materie vanwege sterrenwinden.
“Omdat deze sterren zo zeldzaam zijn, waren hun eigenschappen tot nu toe niet goed bekend”, zegt onderzoeker Frank Tramper van de Universiteit van Amsterdam. “We hebben ze nu voor het eerst als groep geanalyseerd.”
Met behulp van atmosfeermodellen bepaalden de onderzoekers de belangrijkste eigenschappen van de zes WO-sterren. Zo ontdekten ze dat het oppervlak van de sterren heel heet is. De oppervlaktetemperatuur van iedere ster ligt tussen de 150.000 en de 210.000 graden Celsius. Onze zon heeft slechts een temperatuur van 6.500 graden Celsius.
Deze galactische bommen zijn al ontploft
“We kunnen nu voorspellen wanneer de sterren al hun brandstof hebben opgebruikt en zullen ontploffen”, beweert co-auteur Samayra Straal, promovenda aan de Universiteit van Amsterdam. “De eerste van de zes gaat binnen 1500 jaar af, de tweede over 2000 jaar en de laatste over ongeveer 17.000 jaar.”
Een grappig feitje is dat de zes sterren in werkelijkheid al zijn ontploft. Maar omdat de afstand tot deze sterren heel groot is, heeft het licht van de explosies de aarde niet bereikt. De ster die over 1500 jaar het loodje legt, is namelijk 15.000 lichtjaar van onze planeet verwijderd. In werkelijkheid is de ster al 13.500 jaar geleden geëxplodeerd.
Krijgen wij de ontploffing te zien?
“Onze kennis van de laatste fasen van WO-sterren is nog steeds beperkt. Het zou kunnen dat de klap eerder komt dan verwacht,” vertelt co-auteur Alex de Koter, “Er is dan ook een kleine kans dat we de eerste ontploffing zien binnen het tijdsbestek van een mensenleven. De ontploffing echt zien, dat zou geweldig zijn!”
Zware sterren zoals deze zijn verantwoordelijk voor de hoofdproductie van zuurstof en veel andere elementen in het heelal. “Mens, dier en plant zijn opgebouwd uit de atomen die ooit in dit soort sterren zijn gemaakt”, zegt auteur Selma de Mink van de universiteit van Amsterdam. “Dat is een van de redenen waarom we zo ontzettend graag supernova-explosies willen begrijpen. Waarnemingen van dit soort sterren leren ons in ieder geval meer over hoe zulke sterren er in hun laatste dagen uitzien.”
X-shooter-spectograaf
De astronomen hebben de X-shooter-spectograaf gebruikt. Dit instrument is ontworpen en gebouwd in Nederland en is gekoppeld aan de Very Large Telescope in Chili.
